Noodlot

Een noodlot dat, met ’t Noodlotsgilde
Vergaderend, haast stierf van dorst
Kreeg, daar dat noodlot het zo wilde
Zes biertjes en een broodje worst.

Katja Bruning


Alternatieve versie (naar keuze):


Een noodlot, met het Noodlotsgilde
Vergaderend, gekweld door dorst
Kreeg, daar dat noodlot het zo wilde
Zes biertjes en een broodje worst.

Een noodlot,met het Noodlotsgilde
Vergaderend, stierf haast van dorst

Wat is er toch aan de hand deze week met die 't?
Iedereen beweegt zich struikelend voort alsof er onwennig op pumps wordt gelopen.

Kees, hoor ik wel te antwoorden op jouw klacht t.a.v. het gedicht van Katja? Maar je verzint je suf en dan heb eindelijk iets gevonden, maar dan laat iemand zien dat het veel simpeler kan. En dat is maar goed ook.

Kees, ik begrijp echt niet waarom ’t en ’n tegenwoordig zo in diskrediet zijn geraakt. Ik kom ze ook regelmatig tegen in proza, wel in wat ouder proza geloof ik (ik lees eigenlijk alleen maar wat ouder proza).
Je moet ze ook niet associëren met pumps, maar met het mooiste schoeisel dat er is, de klomp: comfort, eenvoud, losheid, gemoedelijkheid.
Maar ja, als ik ’t op een fatsoenlijke manier kwijt kan raken, dan graag. Wil je dan ook de laatste twee regels even doen?
Anders krijg je dit:

Een noodlot, met het Noodlotsgilde
Vergaderend, stierf haast van dorst.
Kreeg, daar dat noodlot het zo wilde
Zes biertjes en een broodje worst.

Dat is toch veel amateuristischer dan één keer ‘t?

Bas, ik sprong eerst ook een gat in de lucht, maar zie boven: Kees moet nog even aan de bak.

Holadiee!
Ik heb net een lange reactie geplaatst en ze is niet zichtbaar?? Dan doe ik het maar opnieuw. Eventjes geduld wél!

Dag Katja,

Ik schreef dus:

vroeger was ik ook een frequent gebruiker, maar ik ben redelijk goed afgekickt. Van het gebruik van de - 't - wel te verstaan. Mij stoorde het niet, maar ik kreeg regelmatig opmerkingen (niet alleen op Het Vrije Vers, ook elders) van mensen die het wél stoorde. Nu probeer ik het te vermijden omdat ik het zelf ook esthetischer vind zonder 't. Maar zo ééntje, nu en dan, moet kunnen...

Hetzelfde met het gebruik van die woorden met een tussen -e: ik zou het zelf enkel doen als het echt niet anders kan. In jouw kwatrijn over de eendagsvlieg zou ik "namelijk" vervangen door "immers", al zijn het dan geen synoniemen. Dat is slechts mijn persoonlijke smaak.

(De rest van mijn bericht ging over het enjamberen, maar misschien plaats ik dat beter elders.)

In de hele discussie mis ik het voornaamste bezwaar: "met 't" is niet uit te spreken als 1 lettergreep. "Van 't" of "door 't" is allemaal prima, maar "met 't" kan echt niet.

Precies, Niels. Daarom struikel je hier ook in de eerste zin. Maar eerst even dat versje afmaken:

Een noodlot, met het Noodlotsgilde
Vergaderend,stierf haast van dorst
Maar, daar het noodlot het zo wilde
Serveerden ze alleen maar worst

Lijkt me ook logischer; ik zou als noodlot blij zijn met die zes biertjes en het niet aan het noodlot wijten.

Oei. Lees voor 'Anoniem' 'Kees Koelewijn'

Vera, ik heb ook heel wat ‘t’s, ‘k’s en ‘n’s verwijderd uit mijn oudere gedichten. (Wat nu als ze straks weer in de mode komen?)

‘immers’ is volgens mij taalkundig onjuist. Dat veronderstelt een reden of oorzaak en wijst daarnaar terug. Bijvoorbeeld: Jan was niet verbaasd dat Moeder haar wenkbrauwen fronste toen ze hem op de stoep zag staan. Hij zat immers van top tot teen onder de modder en zijn zondagse broek was aan flarden.
Maar in mijn versje is er geen reden waarom het noodlot wilde dat de eendagsvlieg zijn dag niet had.


Mij lukt de uitspraak van met ’t wel, Niels. Een alternatief zou kunnen zijn:

Een noodlot, met het Noodlotsgilde
Vergaderend, gekweld door dorst
Kreeg, daar dat noodlot het zo wilde
Zes biertjes en een broodje worst.

Maar ik weet niet, het sprankelt minder, vind ik.
Het noodlot wil dat ik het maar zo laat zoals het is.


Kees, je hebt mijn versje gewoon niet begrepen.
Hetzelfde noodlot (dat noodlot dus) dat haast stierf van dorst, wilde zes biertjes en een broodje worst. Omdat wat het noodlot wil altijd gebeurt kreeg hij ze.

Jouw variant heeft wel iets, maar de vraag is over welk noodlot je het hebt, aangezien deze geschiedenis zich afspeelt tijdens een vergadering van noodlotten.

Allen bedankt voor lezen, reageren en meedenken!

Zo kom je ook van kritiek af.

Dag Katja,

Toch nog even dit: "immers" zou in jouw gedicht taalkundig wel degelijk juist zijn. Er zit namelijk/immers in jouw versje - hoe dan ook - een reden vervat.

"Maar in mijn versje is er geen reden waarom het noodlot wilde dat de eendagsvlieg zijn dag niet had."

Dat noodlot kan misschien geen reden hebben waaróm het dat wil, maar DAT het noodlot wil dat de eendagsvlieg zijn dagje niet heeft, is op zichzelf wél de reden waarom die vlieg geen meisje kan bekoren, zelfs al gebruik je "namelijk" in plaats van "immers". Anders is er geen reden om dat noodlot erbij te halen, meer nog: is de grap eraf.

Meneerke van Dale (handwoordenboek) geeft als uitleg bij "namelijk": 1) ter inleiding van een opsomming) te weten 2) immers
Hiermee wil ik niet zeggen dat je "immers" zou moéten gebruiken! Als jij "namelijk" verkiest, wie ben ik om je dat te verbieden?

Elders las ik dat je schrijft voor mensen die je gedichten leuk vinden. En hopelijk ook voor je eigen plezier. Ik denk dat dit de beste reden is om te schrijven. Van kritiek kun je (veel) leren (heb ik zelf ondervonden), maar soms moet je gewoon je eigen gevoel volgen. Daar voel je je uiteindelijk het beste bij.

Hartelijke groet,
Vera

Katja Bruning schreef : Dag Katja,

Hoe klinkt dat dan? "Van't" klinkt als vant en "door't" als doort.
Bij "met't" kom ik tot met (dus 't valt weg) of mettut (lettergreep te veel). Geen van beide vind ik acceptabel.

Niels

Hoi Vera,

Tegen Meneerke van Dale kan ik natuurlijk niet op, maar het is wel wennen. Immers mijn leven lang zei mijn taalgevoel dat ‘immers’ iets anders betekende dan ‘namelijk’.
(Een nuanceverschil misschien, maar toch...)
Als ik toch blijf twijfelen schrijf ik misschien voor alle zekerheid een keer naar de Taaladviesdienst. Hoe dan ook, ook met dezelfde betekenis kan ik geen afstand doen van ‘namelijk’. In het Fries heb je ‘nammers’: dat woordje zou qua ritme en betekenis ideaal zijn...

Ja, ik schrijf zeker ook voor mijn eigen plezier!
Bedankt voor je steun voor mijn standpunt en ook hartelijk gegroet!


Hoi Niels,

nu begrijp ik pas echt wat je bedoelt.
Ik heb altijd goed kunnen voordragen en ik doe die ‘t-tjes allemaal als ‘ut’, maar dan heel terloops en snel en direct de klemtoon leggend op het woord erna. Dat geeft een niet onprettige, zo niet welkome, kleine rimpeling in het ritme, die starheid voorkomt. Probeer het maar eens.

Dag Katja,

Een beetje zondigen tegen de regels voorkomt starheid. Tja, dat is waar. Maar is het nog vormvast genoeg?

Pakweg een week geleden heb ik de stelling geponeerd dat ik zondigen tegen de vorm minder erg vind als de inhoud dat compenseert. Daar zijn toen veel mensen over gestruikeld.

Ik struikel weer over "met 't".

Groeten,
Niels

Mijn persoonlijke mening over light verse: het doel is een spitsvondige en vooral geestige inhoud, al dan niet met een serieuze ondertoon. Vormvastheid is daarbij een middel.
Het middel mag nooit het doel overschaduwen; daaraan al te krampachtig vasthouden beschouw ik als literair fundamentalisme dat slechts leidt tot Jacob Cats-achtige dreunversjes.

Aaike, dit is een misvatting. Bij plezierdichten is vormvastheid het doel, een geslaagde inhoud is een prettige bijkomstigheid.
Het middel mag het doel inderdaad nooit overschaduwen.

Niels,

Om even horizontaal in te vliegen: ik vind dat vormvastheid het doel is als de beoogde vorm wordt benoemd, zo ook de specifieke forumcategorieën die op deze zite hiervoor zijn ingericht.
Maar de zee is rijk aan zoveel soorten in de sferen van vormvast, gebonden, cabaret, liedtekst, hiphop, kinderrijmpjes, nonsens, puns, etc etc en uiteindelijk free verse. Persoonlijk vind ik dat de grenzen van Het Vrije Vers zeker niet uitsluitend open moeten staan voor louter 'dedicated' pleziervormen.
Nu bedoelde je dat denk ik ook niet, maar dit om het iets breder te trekken. En om me er ook even mee te bemoeien, natuurlijk.

Rijm, metrum, ritme, versvormen, taalgevoel en kennis van de grammatica zijn imho* net zo belangrijk als een humoristische inhoud. Bakkeleien over het belang van het een boven het ander leidt tot onzindiscussies die afleiden van het doel: een geslaagd gedicht.

De Drs. hield het ons al jaren geleden voor: Dichterlijke vrijheid is dichterlijk onvermogen.

*imho = in my humble opinion, maar dat is te lang om in een zin op internet te gebruiken dus dan is het handiger om de afko (= afkorting) te gebruiken. Eigenlijk is imho geen afko maar een initialisme. Leuk om hier eens wat versjes mee te maken...

Om mij er ook even mee te bemoeien wil ik even kwijt dat vormvastheid voor mij nooit of te nimmer het doel is, of ik nu light verse dan wel "serieuze" vormvaste gedichten schrijf. Ik hou me zoveel als ik kan aan "de regels" van de gebezigde vorm, maar het doel is voor mij altijd om IN dat keurslijf een aansprekende, overtuigende, interessante, ludieke (...) INHOUD te brengen. Bij vormvastheid zijn inhoud en vorm niet van elkaar los te koppelen, mijns inziens.

"een geslaagde inhoud is een prettige bijkomstigheid" zal wel ironisch bedoeld zijn... hoop ik...

Wat ik zelf een leuke "oefening" vind: een gedicht dat ik in vrije vorm schreef omwerken naar een sonnet. De inhoud ligt dan in grote mate vast en daar moet je dan zolang aan schaven en vijlen tot die in de vorm past.