Het vrije vers

Zondagmiddag 14 juli treden weer twee lightversedichters bij Zomerveren van Kick van der Veer op in Theater de Liefde te Haarlem! Dat zijn Emiel Bootsma en Niek Kalberg.

 

Hoofdgasten om 14.30 uur zijn Les Amuses, bestaande uit zangeressen Daphne Groot, Eva Zwaving en Kirsten Berckx, en pianist Johan Hoogeboom. In de tweede voorstelling is de hoofdgast Frans van Deursen, onder begeleiding van pianist Leo Bouwmeester. 

 

Vandaag plaatst Het vrije vers alvast een voorproefje van wat Emiel Bootsma o.m. zal laten horen!

 

 

Een zoekende kater uit Londen

Kan feilloos zijn drankzucht doorgronden

Hij zegt in de kroeg:

"Het is pas genoeg

Wanneer ik mezelf heb gevonden"

 

Voor mij ligt Door de wolf geverfd, de nieuwe, licht verteerbare bundel van de bekende dichter, liedschrijver, componist en zanger Rikkert Zuiderveld (1947). Een prachtige, door Ark Media uitgegeven hardcover is het, geïllustreerd door niemand minder dan kunstenaar Marius van Dokkum. Op de cover prijkt een wolf die de vacht van een schaap met kleur bespuit. De wolf fluit, het schaap bloost en heeft een glimlach op zijn snuit. ‘Door de wolf geverfd’ is natuurlijk afgeleid van de uitdrukking ‘door de wol geverfd’, dat als predicaat aangeeft dat iemand ergens zeer bedreven in is. Dat kan zowel in positieve als in negatieve zin zijn. Bij een wolf kunnen we denken aan enerzijds de kracht en jachtvaardigheid, anderzijds de roofzucht. Het getekende schaap ziet er overigens geenszins schaapachtig dom uit, eerder geamuseerd…

 

Het boek herbergt ruim 400 humoristische, zesregelige diergedichten. Ze lijken op ‘trijntje fops’, de dierverzen die Kees Stip in de jaren 50 onder zijn pseudoniem Trijntje Fop introduceerde. Ruim vijftig ludieke illustraties in zwart-wit verluchtigen Door de wolf geverfd. De verzen zijn onderverdeeld in vijf hoofdstukken, waarvan de eerste twee, getiteld Van rococo tot roekoekoe en De karaokedil, in 2005 resp. 2006 als afzonderlijke bundels bij Uitgeverij Mozaïek verschenen. Binnen de hoofdstukken is het beestenspul op dierennaam gealfabetiseerd. Plezierig vind ik dat de bundel een inhoudsopgave met alle bezongen dieren heeft.

 

Het valt mij op dat Rikkert de verzen consequent ‘diergedichten’ noemt en geen ‘fops’ of ‘trijntje fops’, terwijl de globale vorm (tetrameter, gepaard eindrijm, plaatsnaam in het begin en pointe aan het eind) identiek is. De ‘Stipte’ versvorm is in de regel jambisch. Zuiderveld gaat aan de ene kant vrijer met de vorm van eigen diergedichten om – de bundel bevat ook trocheïsche exemplaren – anderzijds beperkt hij zich steeds tot sextetten, terwijl de verzen van Kees Stip variëren van (meen ik) twee tot zelfs achttien regels. Ook aan zijn ollekebollekes geeft Rikkert trouwens een eigen, Zuiderveldse touch door omissie van de witregel.

 

Uit het derde hoofdstuk komt het trocheïsche gedicht HAASJES, dieren die hier menselijke trekjes krijgen, het omgekeerde van Plautus Homo homini lupus est: de mens is een wolf voor de mens. 

 

‘Blijkbaar hebben heel wat haasjes

niet veel op met vakgarages,’

klaagt een haas in Villefranche,

‘want in plaats van onze branche

financieel te ondersteunen

gaan de meeste hazen beunen.’

 

Het humoristische effect berust in veel verzen op toevoeging of weglating van slechts één letter, waardoor nieuwe samenhangen ontstaan alsook grappige neologismen. In de bundel kom ik schitterende trouvailles tegen als: rauwverwerking, deprimeerkoet, folklorebrood, volksverkakkerlakkerij, dodododelijk, vogeltrekharmonica en alligarollator! 

Gebonden dichters houden niet van vulwoorden, woorden die redundant zijn en uitsluitend gebruikt worden om het metrum kloppend te krijgen. Zuiderveld is ook niet van de stoplappen, maar soms bezondigt hij zich daar toch aan:  

 

LAPJESKAT

 

Een lapjeskat in Overschie

met veel talent voor poëzie 

schrijft aan zijn lezertjespubliek

‘Het moeilijkst vind ik de metriek,

vandaar dat ik mijn werk vaak oplap

met een ja soms toch wel stoplap.’

 

Door de wolf geverfd blaakt van geestige diergedichten. Zuiderveld schrijft met ‘vakkundigheid, vaart en vrolijkheid’, zo lees ik in de inleiding. De diergedichten verraden inderdaad taalkunst en dichtplezier; ze zijn intuïtief geschreven. Niet alleen is de bundel aangenaam om te lezen, maar deze inspireert en stimuleert tegelijk tot creatief denken, een niet te onderschatten vermogen in ons dagelijks leven.

Door het toegankelijke taalgebruik is de bundel voor een breed publiek geschikt. De gelaagdheid zit hem vooral in Zuidervelds vermogen de menselijke eigenaardigheden en onhebbeliijkheden in diergedichten vast te leggen en zo op luchtige en vermakelijke wijze het menselijk gedrag te becommentariëren en ridiculiseren. 

 

In het vierde hoofdstuk staat HAZELMUIS:

 

Een hazelmuis in Bazel hing

verslaafd voor de tv, welk ding

zozeer zijn muizenaandacht had

dat hij totaal niet sliep of at.

Zo stierf de arme hazelmuis

gekluisterd aan de bazelbuis.

 

Tot slot van deze recensie het welsprekende diergedicht SCHAAP, waaraan de bundel zijn titel ontleent.

 

Er loopt een schaap in wolfskledij

ontspannen op de Drentse hei.

Het diertje dat, aldus vermomd,

met grote zekerheid voorkomt

dat het door wolventanden sterft,

is blijkbaar door de wolf geverfd.

 

Hoewel de presentatie pas in september plaatsvindt en wel in het Marius van Dokkum Museum te Harderwijk, is deze musthave nu al verkrijgbaar, als hardcover en als e-boek! 

 

 

 

De een pakt kleenex uit een doos

De ander tissues uit een pak

Mijn vader haalde achteloos

Een linnen zakdoek uit zijn zak

 

Dan had je ook nog ome Koos

Die snoot zijn neus vaak in zijn jas

We wisten al een hele poos

Dat hij een vreemde snuiter was

 

 

Zijn tijd is om: mijn vader ligt op sterven.

Ik heb alleen maar broers die zich misdroegen,

een goede kans dat hij ze gaat onterven.

 

De oudste, delinquent tot in zijn nerven,

dient zich weer bij justitie te vervoegen,

zijn stok is reeds te kort voor nóg meer kerven.

 

Aan nummer twee valt niets meer te bederven,

hij zit óf in bordelen óf in kroegen,

zijn leven ligt door eigen schuld in scherven.

 

Mijn derde broer fraudeert en gokt met verve,

nooit had hij zin in zweten en in zwoegen,

onvindbaar voor de fiscus blijft hij zwerven.

 

Zo ga ik straks een kapitaal verwerven,

ik zie het als een onverdeeld genoegen.

 

 

Joe Biden, twijfelachtig

Ik zou het niet meer doen

Je bent al in de tachtig

Ga lekker met pensioen

 

Joe Biden, stap toch op vent

Je kunt veel beter gaan

Voordat je straks dement bent

En niet meer te verstaan

 

Joe Biden, hou nou op man

Je hebt je job gedaan

Maak ruimte aan de top, man

Voor Trump je gaat verslaan

 

Joe Biden, allemachtig

Je moet het niet meer doen

De wereld heeft waarachtig

Nu recht op jouw pensioen

 

 

 

 

Er leefde eens, aldus een oud verhaal

Een duivelskoning in een ver verleden

Hij stalde paarden in de ridderzaal

Liet honden schijten in een gouden schaal

En deed hartstochtelijk aan lichte zeden

 

Zijn knechts die aan zijn wensen braaf voldeden

Negeerde die verwaande vorst finaal

Net als zijn vrouw door wie hij werd aanbeden

En legers die manhaftig voor hem streden

Zijn zoons verkocht hij aan een kannibaal

 

U vraagt me hoe het afliep met dit heerschap

Er zijn twee versies, welke staat u aan:

Gekroond tot Keizer in het Vaticaan

Of, rottend in de goot als Koning Smeerlap

 

 

Ik spring er in de lucht een als het kan

Dat komt dan door mijn uiterst goed humeur

Maar zie ik er geen eentje in jouw plan

Dan wijs ik jou direct dat van de deur

 

Die ik laatst in de dag sliep was een lange

Soms zit ik er zelfs hele dagen op

Ik ben er zeker niet voor een te vangen

Als ik er weer een met een ander stop

 

Ook zit er eentje in mijn hand helaas

Ik lijk wel - op z'n Cruijffs - een geitenkaas

 

 

 

Pas in september vindt de presentatie plaats in het Marius van Dokkum Museum te Harderwijk, maar het boek is nu al verkrijgbaar, niet alleen als hardcover maar ook als e-boek! 

 

 

 

 

Ze kijkt me met haar grote ogen aan

en vraagt dan of het ietsje meer mag zijn.

Mijn hart begint er sneller van te slaan.

Ze kijkt me met haar grote ogen aan.

Dan vraag ik of ze met me mee wil gaan.

Lijkt samen naar de bios haar niet fijn?

Ze kijkt me met haar grote ogen aan

en vraagt dan of het ietsje meer mag zijn.