Het vrije vers

In memoriam Heinz Polzer 5

De grootvader van Heinz van vaders kant was de absolute tegenpool van die van moeders kant, maar even gedreven en dominant.
Schreef H.H. van Kol in Heinz’ geboortejaar DE JODEN EN DE VREDE, een oproep voor een onafhankelijke Joodse staat in Palestina, met de profetische voorspelling dat dit aanvankelijk een seculiere staat zou zijn tot de Messias zou komen ( opmerkelijk; een derde deel van het werk is gewijd aan de Armeense genocide, die hij volkomen gelijkstelde aan de poging de Joden uit te roeien in de Eerste Wereldoorlog, een uitroeiingspoging die in het geheugen vervaagd is door de overtreffende trap in de volgende), de oude Aurelius Polzer was een uitgesproken antisemiet.

Aurelius Polzer (1848–1924) was, evenals Heinz, dichter en liedjesschrijver en wordt beschouwd als een van de geestelijke wegbereiders van het nationaal-socialisme.
Hij stamde af van eenvoudige bergbewoners die sedert eeuwen een paar dorpjes bewonen in de buurt van Hohenstadt, het huidige Tsjechische Zabreh.
Er is daar zelfs een Polzerberg en ik durf nauwelijks de naam van de dorpjes te noemen, want het is bijna te mooi om waar te zijn: Heinzendorf en Heinzhof.


 

Opa Polzer streed zijn leven lang voor de aansluiting van het Duitssprekende deel van Oostenrijk-Hongarije bij het Duitse Rijk en voor ethnische zuivering van dat deel.
Een ras-complotteur die in verschillende fel-nationalistische en antisemitische clubjes invloed had, of deze oprichtte, zoals de Schulverein für Deutsche, de Vereins Südmark en de Deutscher Turnerbund, onder welks vlag hij uitgever was van het Grazer Wochenblatt.


Mijn exemplaar van het Grazer Wochenblatt uit 1899.

Die gymnastiekvereniging (waarbij je eerder aan gewapende knokploegen moet denken) was jaren later dekmantel voor de in Oostenrijk verboden NSDAP.*
De betrokkenheid van Aurelius bij de Los-von-Rom-Bewegung, met name zijn vlugschrift Bekennt euch zur deutschen Nationalkirche! Ein Mahnwort an die Deutschen in der Ostmark. leidde tot ontslag en overplaatsing.
Ook de opbloei van Duits-nationalistische zangverenigingen beïnvloedde hij met zijn dicht- en zangbundels (onder de schuilnamen Erich Fels en Armin Stark), die titels droegen als Zu Schutz und Trutz! Deutscher Sang aus der Ostmark en  Im Harnisch. Trutzgesang aus der bedrängten Ostmark.

         
De afkomst van mijn exemplaar is veelzeggend

Op zijn oude dag volgde nog  Harfenklänge aus eiserner Zeit. Lieder, Balladen und Sprüche aus den Weltkriegsjahren 1914 bis 1918.
Zijn strijdlustige liederen werden door verschillende componisten op muziek gezet en hadden grote invloed.
Zoals Das Deutsche Lied, door Anton Bruckner tot vierstemmig koraalstuk bewerkt  en  nog steeds op cd te beluisteren.
De tekst geeft een idee van het sfeertje waarin de oude Polzer zich lekker voelde:

Das Deutsche Lied (1892)

Wie durch’s Bergtal dumpf grollt Donnergedröh’n,
Wie der Sturmwind saust um waldige Höh’n,
Wie die Meerflut tost an klippigen Strand,
So schalle, so schmettere, die Feinde zu schrecken,
Die schlaffere Brüder vom Schlafe zu wecken,
Der Deutsche Gesang durch’s gefährdete Land!

Dit alles, evenals zijn connectie met de Artamanen, of Armanen, (we komen zijn naam tegen op een aanbevelingslijst uit 1906 van het Guido von List Gesellschaft, genoemd naar een aan de theosofie ontsproten occultist en grondlegger der Armanen, een Blut und Boden-groepering die het runenteken en Wodan weer hun verdiende Germaanse plek gaf: ook de racistische fantast Rudolf Steiner, geflipt grondlegger van de anthroposofie, staat op die lijst) leidde ertoe dat hij in 1899 werd gearresteerd en veroordeeld wegens ‘Verdachtes der Geheimbündelei und Verbreitung verbotener Druckschriften’.

Vermeldenswaard is nog dat de Reformbeweging via Duitse emigranten in de jaren dertig van de vorige eeuw voet aan de grond kreeg in de Verenigde Staten, waar het een andere richting insloeg en daar weer voorloper was van de hippiebeweging, zodat de Polzers zelfs mede de grondslag legden voor Woodstock, al zouden ze tollen in hun graf als ze dit wisten.

(Wordt vervolgd)

* Een van de bekendste vooroorlogse leden was de bergbeklimmer en SS-er Heinrich Harrer, beroemd geworden door zijn ontsnapping uit een Brits interneringskamp, toen hij in opdracht van Himmler op expeditie was in de Himalaya, en zijn vlucht naar Tibet, waar hij  vriendschap sloot met de dalai lama, waarop de film Seven years in Tibet is gebaseerd. In het Britse interneringskamp pochte hij er op dat hij getuige was geweest van het platbranden van de synagoge in Graz tijdens de  Kristallnacht.