De HexSonnetta is bedacht door Andrea Dietrich en bestaat uit twee zesregelige coupletten en een distichon, allemaal driejambig, met het rijmschema a/bb/aa/b c/dd/cc/d ee.
De term Hex is ontleend aan het aantal lettergrepen per regel (ze noemt dit niet specifiek, maar dat vereist wel ook nog uitsluitend mannelijk rijm) en Sonnetta wijst er op dat het familie is van het sonnet.
Het rijmschema is een beetje een mengeling: de twee zesregelige coupletten meer als het Italiaans sonnet en de laatste twee als het Engelse sonnet.
Een andere vereiste is dat in het eerste couplet het thema wordt neergezet en in het tweede het gedicht van toon verandert, of een nieuw aspect van het thema wordt geïntroduceerd, of verdere details aan het thema worden toegevoegd.
Het afsluitend distichon kan een samenvatting zijn, of de oplossing van een probleem, opgeworpen door het thema, of er een onverwachte draai aan gevenchute.
Het sonnet is gebaseerd op Pi oftewel 3,1415, waarbij er dus twee vrijstaande regels optreden. Het pi-sonnet werd in het Nederlands taalgebied geintroduceerd door Paul Illegems, maar werd oorspronkelijk bedacht door Jacques Bens in zijn bundel ‘41 sonnets irrationnels’ (1962). Jacques Bens bepaalde dat die regels nagenoeg identiek moeten zijn, en met hetzelfde rijmwoord, maar met een betekenisverschil of -verschuiving.
Sonnet/schakelrijm. Eén van de vele sonnetvormen die bestaan uit 14 regels, meestal verdeeld in 8 en 6, waartussen een wending in het betoog moet optreden; volta, chute, val of wending genoemd. Pentameter is gebruikelijk, maar deze soepele vorm staat veel toe. In dit geval is de verdeling 10 en 4 wat steviger oogt, maar door het schakelrijm weer luchtiger wordt.
In het Engeland van Elizabeth werd duchtig geëxperimenteerd met het sonnet en van de vele varianten is dit wel een van de lelijkste. Door de toevoeging Shakespeareaans heeft het zich een nietverdiend gezag verleend. De 14 regels zijn verdeeld in 3 x 4 + 2
Door de ruime keus aan rijmklanken wel ideaal voor beginners. In het distichon kun je een leuke pointe kwijt.
Bedoeld om heftige negatieve emoties te uiten in pentameter. De 14 regels zijn verdeeld in 5 + 3 + 5 + 1 De laatste losse regel benut u om een steek uit te delen of gewoon als cholerische woede-uiting.
Even opletten: dit is één gedicht, bestaande uit twee sonnetten die ook onafhankelijk van elkaar gelezen moeten kunnen worden. Er treden dus drie wendingen op: één na het octaaf, één na het eerste sonnet; één voor het sestet. De indeling van de strofen is 4,4,7,7,3,3. Het tweede deel van het buitensonnet moet verband houden met zowel het eerste deel als het slot van het binnensonnet. Rijm en metrum zijn vrij, alleen de omkering van de laatste drie rijmklanken van de eerste helft van het binnensonnet in de tweede helft daarvan is verplicht, zoals cursief aangegeven in het rijmschema.
Het oude klassieke Italiaanse schema heeft in al die eeuwen niets ingeboet aan sierlijkheid. De verdeling is 2 x 4 regels + 2 x 3 of 8 + 6. Pentameter is gebruik, 4 mag ook en niemand straft u bij iets anders. Het is niet moeilijk en u maakt hiermee goede sier
Als Shakepeareaans sonnet, maar met 5 rijmklanken i.p.v. 7, dus iets moeilijker en door de rijmkoppeling in de kwatrijnen meer verbinding.
Bedacht in 1982 door Cees van der Pluijm, die toen nog slank en student was. Het sestet scheidt de refreinen, die naar rechts geplaatst staan, maar moet ook zelfstandig als één geheel gelezen kunnen worden. De volta is hier subtiel aanwezig.
Een bevallig schakelrijmsonnet, luchtig door het terza rima (zie aldaar), met een distichon waarmee u peinzend of spits, al naar gelang, kunt eindigen.
De regels zijn verdeeld in 4 x 3 + 2
Het op-en-neersonnet is een uitvinding van Frits Criens. Dit sonnet is op de normale wijze te lezen, maar ook van boven naar beneden. Verder is de strofenbouw opvallend.
15 sonnetten (Italiaans of Shakespeareaans) waarvan de regels van het eerste sonnet de andere 14 openen of besluiten.