Englyn
Een zwoele dag vandaag, een koele slak lusg
Te vroeg? Niet eens een vraag draws
O, glij terug! Ga; ijl traag! groes
Krijg koelte; hijg. In de haag sain
Dit is een englyn unodle union, althans, dat hoop ik, de voorschriften zijn tegenstrijdig: volgens sommigen moet regel 1 regel 2 zijn of zelfs regel 1 en 2 regel 3 en 4 en is dit een englyn unodle crwca.
In Versvormen zul je vergeefs zoeken naar de englyn en andere vormen van Keltische poëzie, vermoedelijk omdat het gebaseerd is op lettergrepen tellen en niet op metrum.
Over lettergrepen tellen heb ik vorige week al smalende opmerkingen gemaakt en ook E. O. Parrott moet er niks van hebben; die besteedt er dezelfde onwelwillende aandacht aan als Drs. P aan de haiku in Versvormen, in zijn How to be well-versed in poetry in een apart hoofdstukje met de haiku en de cinqain en twee englyns, waaronder niet voor niets deze van V. Ernest Cox:
O Lord, send me thirty syllables please,
In handy lots of ten,
Six, seven and seven – then,
Rhyme lines two, three, four. Amen.
Maar Parrott doet hier de Keltische poëzie niet helemaal recht zoals jullie tot je schrik zult bemerken, want dit wordt een pittige.
Ernest Cox trouwens ook niet, want alle regels moeten in de englynvorm die hij hanteert (zoals je ziet dezelfde als ik) hetzelfde rijm op de zevende lettergreep hebben ( de zesde in regel 2, die een lettergreep minder heeft), ook in regel 1; en de derde lettergreep in regel 2 moet eigenlijk allitereren of assoneren met het laatste woord van regel 1.
In feite is de Keltische poëzie van Ierland en Wales zo godsgruwelijk gecompliceerd en moeilijk dat het ondoenlijk is in het Engels of Nederlands, zodat de vormen die je tegenkomt op Engelstalige sites hieraan gewijd, alleen het regelaantal, het rijmschema en het lettergrepenaantal overnemen.
Lees meer: Een reis rond de wereld in 80 versvormen. Deel 28-62: Keltische poëzie (1)
Ik reageer verhit als een magneet
Als jij me zachtjes op begint te winden
Subtiel weet jij mijn zwakke plek te vinden
En maakt me met je lekkers gloeiend heet
Ik laat me door je geurentaal verblinden
En pak je met mijn lippen teder beet
Mijn grage tong maakt dit geluk compleet…
Verfijnd genot, ik wil je eeuwig binden
Denk niet dat ik iets vuils met meisjes flik
Verlekkerd voor een hijgerige snol sta
Of vals op vrouwen zonder paspoort kick
Waar ik als fetisjist van uit mijn bol ga
En waar ik zelfs de wreedste spot voor slik
Dat is de geur van versgeplukte molsla
Het was op bruiloften en partijen vroeger een vrolijke boel, als je begreep wat er gezegd werd:
Eventjes Googelen
Topinamboergelei?
Dat is de aardpeer
OB-woord: okee
Dat lukt dus niet met de
Zonnebloemartisjok
Hier werkt het zeslettergreepwoord
Niet mee
Het is gebeurd. Harry Muskee is dood.
Dit sterven van de Drentse blueslegende
krijgt in de hemel een gelukkig ende
nu hij weer samen is met Herman Brood.
In plaats van het Te Deum Laudamus
klinkt daar nu tot in eeuwigheid de blues.
Reuzegezellig hoor
Er was een slowfoodmarkt
Wij proefden kaasjes
En boerenkandeel
En bij het zien van de
Topinamboergelei
Sloeg mij het vormvaste hart
In de keel
(Dit was in Zwolle dus
Dat is een Hanzestad
Niets te beleven
En weinig te zien
Wel hebben zij er een
Dominicanenkerk
Leuk om vrij vers op te biechten
Misschien)
In ieder neusgat zit bij hem een slang
en in het onderlichaam een katheter.
Zijn lichaamstoestand leest men op een meter;
die toestand is stabiel, al veel te lang.
Dit leven dat zich nodeloos laat rekken
is eigenlijk vergeten uit te checken.
Drugs geven bedrieglijk begoocheling
De hersens noteren vertekening
Zien dichters, eenstemmig vergaderend
En zaken diepzinnig benaderend
Voor mensen die niet tot tien kunnen tellen is de haiku een uitkomst.
Ook het Engels kent een aantal versvormen waar alleen lettergrepen geteld hoeven worden en het nut daarvan is niet aantoonbaar. Talen als het Japans en het Keltisch lenen zich hier dan wel voor, maar het is een volstrekt zinledige bezigheid voor ons. Joost Zwagerman maakte zich onsterfelijk belachelijk door in Roeshoofd hemelt ‘sonnetten’ te publiceren zonder metrum, maar met getelde lettergrepen en trots te verklaren dat hij dusdoende heuse vormvaste poëzie had vervaardigd en dat dat veel makkelijker was dan vrije poëzie. Een zekere Adelaide Crapsey bedacht het cinqain, niet verrassend uit vijf regels bestaand met respectievelijk 2,4,6,8,2 lettergrepen. Het is inderdaad crap en schijnt in Amerika tamelijk populair te zijn. Bob Newman maakte het volgende voorbeeld, dat aan het voorbeeld doet denken van Drs. P in Versvormen over de haiku:
Cinquain –
Another form
For syllable counters.
Minimum-effort poetry.
Why not?
Er zijn meer vormen die ik jullie bespaar en ik volsta met de rhopalics die nog een zekere werking van het brein vereisen. De bedoeling is dat elk woord in een regel een lettergreep meer bevat dan de vorige, dat is het.
Of omgekeerd natuurlijk en ook mag je afwisselen; de ene regel een meer, de volgende een minder. Bob Newman maakte deze:
Mastificating fingernails sadly is
A common displacement activity.
Society’s affronted, finding this
A nasty, barbaric proclivity.
Rijm is aan te raden, maar niet verplicht. De lengte is vrij en over metrum wordt niet gesproken.
Dat een zuiver informatieve tekst aanzienlijk opgefleurd kan worden door het te doorspikkelen met grollen en light verse leert ons deze Kluchtalmanak
Heren, uw taalgebruik!
Wilders weer wildeman
En een repliek die niet
Past bij 't métier
Wij leerden vroeger de
Tweetrapsbeleefdheidsnorm:
"Doe eens normaal man,
Meneer de Premier"
Bij de Algemene Politieke Beschouwingen
Poedels, kleuters,
Schepen en een
Tuinman met een
Kettingzaag
Ruim voldoende
Metaforen
Maar de boodschap
Blijft wat vaag
Voor niets: de ouderwetse hagelbuien
Gecompleteerd met schrale oostenwind
Een flinke vorst, waarbij het ijs gaat kruien
Een sneeuwstorm die het oog verblindt
En tegenwind, voor boodschappen per fiets
Maar stel dat u de winter prettig vindt
Met open haard en kaarsen of zoiets
Dan krijgt u mijn versleten wintertruien
Mag U de winter hebben, hoor. Voor niets
*
Bout rimé
Voor niets trotseer ik zware hagelbuien
Het hoofd gebogen in de oostenwind
De kruier die mijn koffer loopt te kruien
Is zonder al die wind al bijna blind
We zoeken in de regen naar mijn fiets
Het is niet vreemd dat ik mijn fiets niet vind
Bij het station? Gestolen of zoiets
De kruier krijgt van mij mijn wintertruien
en ook zijn loon, want hij kruit niet voor niets
*
Men vacanteert welvarend deze tijden
en frequenteert de laterale as,
maar jubelt met 'n vertikaal verblijden,
retour op nostra domus veritas.
Oost west, thuis best
Prinsjesdag
Cijfers weer uitgelekt
Ons rest bordesvertoon
Plus nog de jaarlijkse
Prangende vraag:
Hoe erg voor schut staat het
Aandachtverslindende
Gilde der hoedijdeltuiten
Vandaag
In pomologenkringen heerst usance
Dat malus pumila in hoogstamhout
Haar oir met slechts een luttele distance
Het ondermaanse aardrijk toevertrouwt
(De appel valt niet ver van de boom)
De eloquente schare wint ultiem
Argentum saâmgegaard door mauve zeel.
Silentium, en dat nog anoniem:
Daarvoor valt aurum magnum u ten deel.
(Spreken is zilver, maar zwijgen is goud)
In het huis van de gehangene spreekt men niet van de strop
Bij sans gêne entrevue en conversatie
Wordt eloquentie van de gast verlangd
Au fond is één reflectie uit de gratie:
Het touw waaraan de heer des huizes hangt
In het land der blinden is eenoog koning
Voorbij des equators secluse streken
Waar men gedesequilibreerd bètises eert
En edictaal niet heel nauw wordt gekeken
Daar ligt het rijk waar de cycloop regeert
Hoge ogen gooien
Waardoor moroos de geit loborig staarde
-Geacharneerd tantalisch leeggeslorpen-
Belanden parabolisch op de aarde
De resten, door sjeik Hassan weggeworpen
Een Engels taalspelletje bestaat eruit spreekwoorden op te blazen met pompeus taalgebruik, waarna geraden moet worden wat het oorspronkelijke spreekwoord was, bijvoorbeeld:
"Missiles of ligneous or petrous consistency have the potential of fracturing my osseous structure, but appellations will eternally remain innocuous".
Bedoeld wordt: 'Sticks and stones can hurt my bones, but words can never harm me'.
Dit bracht light-versedichters tot deze vorm, waarvan verschillende voorbeelden te vinden zijn in How to be well-versed in poetry (het Engelse equivalent van Versvormen van Drs. P) van E.O Parrott .
Het opgeblazen spreekwoord bestaat uit een vierregelig versje, rijmschema abab, waarin een spreekwoord omslachtig wordt omschreven. Niet alleen het spreekwoord wordt zo opgeblazen tot grotere proportie, ook het taalgebruik moet dus liefst opgeblazen, gezwollen en pompeus zijn.
Het gebruik van moeilijke woorden wordt toegejuicht.
Zijn passie voor de zee leek wat bekoeld.
Hij zag waar hij ook keek de woeste baren,
en werd na ongeveer drie dagen varen
uit dierenliefde overboord gespoeld.
Vanaf het dek hebben ze nog staan zwaaien,
maar toen was Happy Feet al naar de haaien.
Weer een van de originele krantenadvertenties voor BRIS, getekend en geschreven door Drs. P tijdens zijn werk in Indonesië voor een reclamebureau, begin jaren vijftig van de vorige eeuw