Geluidsopname Kees van den Heuvel XVIII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{audio}files/18 Voor De Klas (kwatrijn).mp3{/audio}
Een reis rond de wereld in 80 versvormen. Deel 8: de Florette
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
‘De wereld is een schouwtoneel
Elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel’
O ja? wat Vondel hier verzwijgt
Is dat je steeds te weinig krijgt en nooit te veel
De wereld is een loterij
Een prijzenpot zit er niet bij
En doodgaan is ons aller lot
Ontkom je dan de wraak van God, wees dan maar blij!
De Florette is ontworpen door de Engelsman Jan Turner en bestaat uit twee of meer vierregelige coupletten met het rijmschema aaba.
Ik zie daar iemand ijverig zijn vinger opsteken en hoor geroep van ‘oosters kwatrijn’ en inderdaad, het is een variant op deze vorm; het verschil zit hem in het metrum: driemaal vierjambig en de laatste regel zesjambig.
En in het b-rijm dat in de laatste regel terugkomt in de vierde jambe als binnenrijm.
Het heet Florette omdat, zegt Jan, ‘de laatste regel als een kleine bloem oprijst en de voorgaande regels omvouwt ‘. Het is goed, Jan.
Wat hij daarmee precies bedoelt wordt in zijn voorbeelden in elk geval niet helemaal duidelijk.
Het lijkt me dat de opzet is dat je in de drie regels een betoog opbouwt en in de laatste een al dan niet woedende, verbaasde, in elk geval min of meer emotionele conclusie te berde brengt, maar zelf begint hij daarmee vaak al in de derde regel. De scherpzinnige lezer ziet dat ik dat in dit voorbeeld ook doe in het eerste couplet.
Geen opzienbarende vorm, maar wel een aardige variant en iets uitdagender dan het oosters kwatrijn.
Geluidsopname Kees van den Heuvel XVII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Geluidsopname Kees van den Heuvel XVI
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Geluidsopname Kees van den Heuvel XV
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Hoogeveen, Emmen, Meppel en Assen
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{youtube}pUoymJ5ilMc{/youtube}
Geluidsopname Kees van den Heuvel XIV
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{audio}files/14 Afgelopen.mp3{/audio}
Geluidsopname Kees van den Heuvel XIII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Een reis rond de wereld in 80 versvormen 7. De Virelai Post-Moderne
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
Met de feestdagen achter de rug, het nieuwe jaar weer op gang en de goddank ingevallen dooi bejubeld, kunnen we weer aan de slag met een versvorm die wat meer voorstelt.
De virelai post-moderne is bedacht door Bob Newman en heeft als voornaamste eigenschap dat het rijm uit de pas loopt met het metrische patroon.
Een voorbeeld ter verduidelijking, want jullie stommelingen snappen natuurlijk weer niet wat ik bedoel (al moest ik zelf ook even nadenken):
Virelai post-moderne
Zeg, ken jij ook de mosselman
Die ons met mosselen verwent
Recht uit de zee?
Zo’n overheerlijk mosselmaal
Met prei en wortel in een pan?
Raffinement!
Nou, ken je die? Wat zeg je? Nee?
Jou onbekend als provinciaal?
Nou, jammer dan
Maar je kent wél de vissenvent?
Dan neem ik je toch daarheen mee?
En ik betaal
Het metrische patroon herhaalt zich hier na elke drie regels, terwijl het rijm om de vier regels herhaald wordt (abcd abcd abcd). Om goed uit te komen zijn hier dus 3 maal 4 (of 4 maal 3, als je uitgaat van het metrum) regels nodig. Duidelijk? Aan de slag!
Geluidsopname Kees van den Heuvel XII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{audio}files/12 Therapie(1).mp3{/audio}
Een reis rond de wereld in 80 versvormen. Deel 5. De Pleiade
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
Derde dinsdag van september
Ik ween om bloemen in de knop gebroken
En voor de ochtend van haar bloei vergaan
Ik ween om bloedjes die op ongewroken
En hulpeloze arme bloempjes staan
Men roept wel dat m’n in de knop gedoken
Geknakte bloem, geen grond is voor een traan
En dat een nieuwe tijd is aangebroken
Waarin men mietjes zoals mij zal slaan
De woede van het volk is snel ontstoken
En voor de ochlocraat* breekt nu ruim baan
En net heeft onze Majesteit gesproken
(En droomde zuchtend van háár bloeitijd, aan
De tijd van warmte in haar kille knoken)
Ach, hoe dan ook zal het mij slecht vergaan
*volksmenner
Ik vang de laatste tijd onderdrukt gemopper op, dat die Angelsaksiche versvormen niets voorstellen en veel te weinig een beroep doen op het ongelooflijk diepe denkvermogen van de hoogbegaafde Nederlandse plezierdichters. Om maar te zwijgen van de plezierdichteressen.
Hier dus maar een Britse breinbreker om de tanden op stuk te bijten; de pleiade.
De pleiade is bedacht door de Britse schrijfster en dichteres Vera Rich. De vorm ontleent zijn naam aan het zevengesternte in het sterrenbeeld Stier en bevat zeven coupletten.
De eerste twee regels worden in de volgende coupletten herhaald op de manier als in het voorbeeld, ze blijven dus op hun plaats. Elke regel is een jambische pentameter, dus de herhalingen hebben respectievelijk 4, 4, 2, 4, 4 en 2 lettergrepen.
Dat is alles.
Wie het zich minder moeilijk wil maken dan ik gedaan heb, zorgt ervoor dat de afbrekingen niet midden in een woord vallen, maar het leek me aardig, als extra handicap, uit te gaan van bekende dichtregels in het openingscouplet. Dat maakt deze vorm een stuk spannender.
Het is dus geen voorschrift, maar de vorige vormen waren zo makkelijk dat ik een extra uitdaging wel wenselijk vond.
Uit het archief
Schilderij (Pi-sonnet)
Zijn moeder vroeg, als Jan naar zolder rende,
of hij de schuilplaats van de Rembrandt kende.
Na zestig jaar vond hij het ding alsnog.
Waar had dat doek nou al die tijd gelegen?
Hoe was het mogelijk! Er school dus toch
een kern van waarheid in de huislegende.
Geen Rembrandt trof hij aan in moeders bende,
maar dit was zonder twijfel een Van Gogh.
Wat kwam dat doek na al die tijd gelegen!
Soms heb je dat, dan zit het jaren tegen,
in werk en vrije tijd, in liefde en spel.
Zijn fladderleven werd nu meer gedegen.
De prijs van kunst was torenhoog gestegen
en dus ging hij verkopen en wel snel.
(Dit is mijn jaarlijkse pi-sonnet, omdat het vandaag pi-dag is.)