Het vrije vers

 

 

Ons kleinkind is soms echt om op te vreten

Er wordt door beide ouders thuis gewerkt

De druk is hoog, de tijd is slechts beperkt

En moeder moest nog snel wat ‘moderaten’

 

Haar zoontje kon zijn oren niet geloven:

‘Waarom gaat mama modder eten boven?’

 

 

Angst om iets te missen

Bevend en benauwd

Check het ongewisse

 

Daags in duizendvoud

Eventjes nog kijken

Fear Of Missing Out

 

Geenszins te bereiken?

Het 4G-signaal

Is aan het bezwijken

 

Je kunt niet normaal

Kijken naar je status

Leven wordt zo kaal

 

Maar kom op, je gaat ’s

Naar de Drentse Aa

Onder cirrostratus

 

Prachtig wel, maar ja

Quarantainewetten

Regels voor en na

 

Stappen is besmetten

Thuis is het oké

Uit wil men beletten

 

Voer je vrienden mee

Weg naar ’t onbekende

Xanadu aan Zee

 

Yes, met heel de bende

Zonder de ellende

 

 

Ja, sprak een kannibaal met waterpokken

Ik denk dat ik het allersnelst genees

Van biologisch, duurzaam mensenvlees

Dus laat ik maar een verse pater wokken

 

Geheel de uwe, spreuk der Monfortanen

Gaf hem een goed gevoel om flink te kanen

 

 

Het hoofd is rond, dus is het voor gedachten

vrij moeilijk om rechtop te blijven staan

en veilig aan de helling langs te gaan

waaronder vaak een afgrond ligt te wachten

 

Vandaar dat zij voorzichtigheid betrachten

door liefst bekende wegen in te slaan

of nieuwe zoals nieuw in nieuwe maan

die altijd wordt gevolgd door oude nachten

 

De grilligheid in ’t denken van de katten

is daarentegen moeilijk te bevatten

en voor de mensen onvoorspelbaar groot

 

De goedzak die zich lusteloos laat aaien

kan in een flits zijn rol volledig draaien

naar opgewonden prikkeldraad op schoot

 

 

 

Ik ben op een besmettingsfeest geweest,

tezamen met een pas bekeerde boa,

een toffe medewerker van het COA,

een immigrantenpaar uit West-Samoa

en nog wel vijftig mensen uit de buurt.

 

Het heeft een lange zwoele nacht geduurd,

wat hebben we gesnoven en gespacet!

Ik knuffelde van iedereen het meest,

als niet te evenaren partybeest.

Jawel, ik heb nu covid (en een soa).

 

 

 

wij hadden als campagneteam

een sloganbrainstormsessie

het ging over kastanjecream

en leidde tot agressie

 

we scheidden onverbiddelijk

het koren van het kaf

en fakkelden onmiddellijk

elkaars suggesties af

 

plots deelde onze chef spontaan

een inval, net bedacht

en ordonneerde zelfvoldaan

de queeste tot volbracht

 

"dit is 'm! Schluss, vergaderstop!

the bossman for the win!

ik sta d'r op! ik sta d'r op!

ik sta op deze zin!"

 

de rest keek het verslagen aan:

die had geen zin om op te staan

 

 

Aanschouw het werelderfgoed in zijn pracht
De pijlers van de panden staan te beven
De bruggen gaan het binnenkort begeven
De kademuren scheuren aan de gracht

 

De hoofdstad vaak als mooie vrouw omschreven
ligt nu gebogen onder zware vracht
Men hoort geheid gedaver in de nacht
De stilte en de rust zijn er verdreven

 

We weten hoe dat met projecten gaat
Een kenmerk is het veel te lange dralen
En doe je niets dan ben je echt te laat

 

O, Amsterdam, verzakt op rotte palen
Half ingestort, met gaten in de straat
Zal jij je eigen eeuwfeest nog wel halen?

 

Ook ik verplaats mijn hoofdkwartier naar Londen

De CEO – mijn vrouw – gaat met me mee

Het kabinet, geschokt, roept ach en wee

Men had mijn versjes steeds zo leuk gevonden

 

En of ze me nog over konden halen

Door mijn belastingaanslag af te schalen

 

 

De Romeinse letters LX in de boektitel corresponderen met Niels’ leeftijd toen hij de selectie, zijn beste zestig gedichten, bundelde. Dat er eerst nu, naast op zijn blog waterdichter.blogspot.com, meer ruchtbaarheid aan wordt gegeven, is het gevolg van ziekte. Hoog tijd dus voor een bespreking. Op de cover van LX gedichten, een uitgave in eigen beheer, prijkt een foto van een wit brughek, gespiegeld in water. Meestal laat zo’n reflectie minder zien, maar hier niet: een zwemmende vrouwtjes eend vormt een klein maar intrigerend detail. Mogelijk een symbolische hint naar het feit dat Niels deze bundel aan zijn vrouw Henriette opdroeg van wie het idee voor de bundel afkomstig is….

 

Toen hij de selectie maakte, hield hij zich ruim twintig jaar min of meer serieus met poëzie bezig. Naast elk opgenomen gedicht is bondig vermeld wat de aanleiding vormde tot het schrijven. Door deze toevoegingen krijgen lezers niet alleen een boeiend inkijkje in zijn dichtersloopbaan en -ontwikkeling, maar eveneens in het belang en de gevoelswaarde van bepaalde gedichten voor de dichter zelf.

 

Ongeveer een derde van de gedichten in de bundel vormen vrije verzen, waarvan twee Engelstalige. Het merendeel echter is gebonden en daarvan komen sonnetten het meest frequent voor. Verder passeren kwintijn, rondeel, villanelle en zelfs een rederijkersballade de revue. 

De lezer krijgt eerst gebonden verzen geserveerd. ‘Oud zeer’ bezit, aldus Niels, ongeveer de stijl die hij zoekt. Vier regels uit dit rondeel: ‘Ik voel me heel alleen / met honderdduizend spoken / onzichtbaar weggedoken / als lijken in het veen’. Ook vrije verzen lardeerde hij met stijlvolle metaforen als ‘Verlichte vensters slaan wakken in het duister / kijkdozen van geborgenheid / cocons waarin vlinders voor eeuwig vliegen’.

 

LX gedichten herbergt ook een pi-sonnet, i.e. een klinkdicht gebaseerd op de benadering van het irrationele getal 3,1415. De cijfers corresponderen met het aantal regels van de strofen. Niels schrijft elk jaar zo’n sonnet voor Pi-dag, 14 maart. Voor 2017 was dat het bijzondere ‘Warrelwereld’, dat zijn ziekte belicht. 

 

 

 

 

 

 

De topics in de bundel variëren rijkelijk: van lachgas tot klimaatverandering, van vingertoppen tot keukenla, van oliebollenvet tot toiletkwartje. Vanzelfsprekend bezingt Niels herhaaldelijk het water. Door Shakespeare’s vermaarde Sonnet 18 liet Niels zich tot ‘Seizoenen‘ inspireren, een inhoudelijk én formeel schitterend shakespeariaans sonnet waarin, anders dan bij de illustere schrijver, ruimte is voor gedachten van een vrouw.

 

 

 

 

 

‘Tijd’, een toepasselijke reflectie‘ op duur, rondt  LX gedichten af. Het is een Nijmeegse sonnet, een inventie van dé grote pleitbezorger voor vormvaste poëzie, Cees van der Pluijm, en telt slechts twee rijmuitgangen.

 

  

 

 

 

 

Een Nijmeegs sonnet wijkt in zowel lay-out als strofe-indeling van sonnetten af en vormt door de inhoudelijke restricties een van de moeilijkste typen. Alsof deze uitdaging nog niet voldoende was, heeft Niels aan de twee rijmklanken ‘onoogrijm’ toegevoegd: de rijmende woorden op ‘ijt’ bezitten een andere uitgang. Kortom, een tour de force pur sang!

 

In het juryrapport van Emmen werd Niels geafficheerd als ‘de vormvirtuoos uit Almere’. Persoonlijk vind ik dat zijn talent in deze bundel voor het gebonden genre net iets meer tot zijn recht komt. Daarin vallen de woorden precies op hun plaats en smeden vorm en vent een hecht poëtisch bouwwerk. Maar misschien is de manier waarop gebonden en vrije poëzie zijn samengebracht, niet zo geslaagd. De lezer krijgt na een stuk of tien gebonden verzen plots een vrij exemplaar voorgeschoteld. Dat betekent overschakelen naar een andere leesmodus. Aansluitend lopen beide soorten meer door elkaar heen. Mij voegt dat niet zo. Mogelijk was het beter de twee genres onder verschillende hoofdstukken te scharen. 

 

Dat neemt absoluut niet weg dat er alles bij elkaar veel moois te lezen staat in Niels’ laatste boreling. Hij heeft een aangename dichtstijl waar met een zekere regelmaat subtiele lichtvoetigheid en weemoed doorheen sijpelen. Prijzenswaardig is zijn versificatiekunst: die beheerst hij tot in de puntjes. 

Wie na het zestigtal meer wil lezen verwijs ik graag naar waterdichter.blogspot.com waar de lezer zijn/haar hart kan ophalen. 

 

 

 

Ze wou mijn dans niet bagatelliseren,
al is ze bij ballet de allerbeste.
Ze wou zichzelf niet stralend etaleren,
niet nodeloos een ander agiteren.
Het was een prima ballerinageste.

 

(versvorm: lobbertang)

 

 

 

 

 

 

Ze zwijgen zuchtend door hun restbestaan

de dorre lippen wijken slechts voor happen

van dierenresten die in taaie lappen

de strijd met kunstgebitten ondergaan

 

En ’s avonds als ze traag en zoekend zappen

langs bonte beelden die snel af en aan

hen van teveel herinnerplicht ontslaan

proberen ze er niets meer van te snappen

 

Op het dressoir staan vaag te vegeteren

verdorde, slappe, treurige chrysanten

als om de doodse sfeer te evenaren

 

Het is alsof ook zij participeren

in dit bestaan als fletse figuranten

en op het kaartje staat: ‘Nog vele jaren!’

 

 

 

 

Ik ben niet meer de keizer van het bal

Maar kwetsbaar als de rest van de natuur

En daardoor onderhevig aan verval

Kreeg klachten, kwalen, pijntjes ook, in tal

Zoals tweezijdig staar, en dat was zuur

 

Ik werd een zwalkend stuurman zonder stuur

En ging al schrijvend door een peilloos dal

Geplaagd door een vervagend clair-obscur

Sloeg ik een haast dyslectisch rampfiguur

En was van koning Taalfout topvazal

 

Nu zou ik – bij mijn trifocale lenzen –

Een spelling-app in mijn geheugen wenzen