pdfmania.com


Eventus docebit (L) De afloop zal het leren (Livius)


Lezingstoelage
Een thema kiezen
Neem handen klei
In vereeuwiging

Gevoelsetalage
Ergens zin in heb ?
Beeld en montage
Evidente rommel

Laat nu maar solo
Onder in gronden
Navenant gevlei

In modeste lagen
Natuur en weging
Geloken in rijm !


AGILIS PRAEMIUM


Uit de diepte


I. LEZINGSTOELAGE

Laverend door mijn leven van gezoek –
Een toer van meest bestendige migraine
Zo welbeschouwd mijn condition humaine:
Ik poets mijn ogen met een glazen doek

Nochtans: het pikken van die kuifkoekoek –
Geduldige belijdenis sans gêne
Sequenties van een zeer bekende scène
Terloops de vrees: mijn ingebeelde look

Onzeker van mijn eigen zijn en wezen
En meer nog: van mijn innerlijkst gevoel
Loop ik wat wankel door mijn crypto-zalen

Allengs ontstaat een vaag besef in dezen
Gevat in aanleg en het lege doel
Er lijkt wellicht voor mij nog wat te halen


II. EEN THEMA KIEZEN

Er lijkt wellicht voor mij nog wat te halen:
Een veldtocht langs mijn diepere bestaan
Naargeestig toch zo'n onbestemde waan
Temeer de grote, verre idealen

Het wanbegrip beweegt in tijdspiralen
Een luchtig, vluchtig, soort van... feeligraan – ?
Maar wat als, gaandeweg, ik langzaamaan
Aandachtig dan de kijkhoek op ga schalen ?

Krampachtig eerst het juist fijnzinnig tunen
In wat mijn zintuig ijverig beoogt
Een zintuig zonder naam en vele kwalen

Ziehier een fluisteraar op loden schoenen
Een lomperd; en: met al die shit gepoogd
Niet echt verwacht het vrij voortdurend malen


III. NEEM HANDEN KLEI

Niet echt verwacht het vrij voortdurend malen
En ondanks ook het vals gezongen lied
(En sinds ik ware zang in kleur geniet)
Mijn melodie 'hoor' zoekend langs kanalen

Het kon niet anders of ik moest verdwalen
Al moet gezegd, het leek een wingebied
Naar wat zich voordeed als een brok graniet
Doorleefd, maar met de zwakste soort signalen

Een moedig volgehouden zoeken kon volstaan
Niet goed beseffend waar dit toe kon leiden
Kocht ik een bosje bloemen voor 't bezoek

Liep kansloos mis de rit op deze baan
En moest begrijpen waar mij aan te wijden:
In frasen lijden schept een band, een boek


IV. IN VEREEUWIGING

In frasen lijden schept een band, een boek:
Neem wat mijn Ego mij heeft aangemeten –
Verwijtend klinken schorre vechterskreten
Een vleugel valt: een frêle vale roek

Rumoerig bij de ruzie om een koek
Een doemprofeet ? Een boodschap mij geheten ?
Een tijding die zich niet mij laat vergeten:
Uit wanhoop doe ik haar een steunverzoek

Wie dit niet snapt – ik snap het evenmin
Is wat ik langzaam leerde te vermoeden
Geen snelle schicht te zien als bij een snoek

Ik weet alleen: een schone schikgodin
Neemt mijn verzoek op (mij voortaan te hoeden)
Gezien ook deze afslag om de hoek


V. GEVOELSETALAGE

Gezien ook deze afslag om de hoek:
En zomaar plots in hoogst verliefde wolken
Verdwenen leek mijn schuwe tred op dolken –
O God ! Ik schijt de knallers in mijn broek !

En wadend door een akelige moek
Leer ik van zeeën en hun druistig kolken
Staar onbegrepen, niemand om te tolken
En ben ik écht zo'n very troubled crook ?

Te laat begreep ik van haar tere mijden
Armzalig ook, mijn dwang haar steels te zien
Liefst opgehangen aan lantaarnpalen

Althans: ze wenste mij een mild verscheiden
Geen drama please – maar nu, na veel gegrien
Ervaar ik hier opnieuw een heftig dralen


VI. ERGENS ZIN IN HEB ?

Ervaar ik hier opnieuw een heftig dralen:
Roteer mijn rad, misschien met wat geluk
Genieten van een zomer zonder druk
En niet bevraagd door strenge tribunalen

Naar wat zich uitwees: lessen in moralen
Selecte boeken lezen in éen ruk
Zo trachtte ik oprecht, wat stuk voor stuk
In mij (in kennis wijzer) in moest dalen

Na nog meer arrogantie ondergraven
– Ik moest warempel nou eens eerlijk zijn ! –
Nochtans die 'partiële integralen'...:

Het is alsof je ziet, maar niet kunt staven
En zo wéer wegzakt in een oud venijn
Bevreesd als ik nog altijd ben te falen


VII. BEELD EN MONTAGE

Bevreesd als ik nog altijd ben te falen
En bijna automatisch hellend viel
En daarbij zocht een klare, strakke deal
Loop ik nabij de Redder op sandalen

"Daal in je ziel af en je gaat er stralen !"
Eerst lijkt het nog een eitje, niet futiel
Nog steeds die arrogantie, hoe subtiel
Met ook nog eens mijn al te trotse pralen

O God, o God, bekeerd was ik – of niet ?
Nou ja, die hemelzucht uit beide ogen:
Te vaak sta ik te turen als een gook

Alras een fanatieke jezuïet
   Gelaten vindt waarom ik ongelogen
   En zwaar gebukt ga onder weer een vloek


VIII. EVIDENTE ROMMEL

En zwaar gebukt ga onder weer een vloek:
Vast in mijn kop indachtig al het wetten
Intriestig in wat nou nog te verzetten
Drenst continu 'klop-klop' gelijk getjoek

Een wensdroom kringelt: let me off the hook !
Naar wat u raadt wellicht, de sigaretten
Tezamen met het bakkies koffie zetten
En vette prak... zijn wederom een vloek

Robuust zij aangewezen: rijk het rijm !
Oooh, mág ik éven uit de orde springen ?
Mijn afkeurmotie jegens dit beleid

Maakt duidelijk waarom ik dit doorvlijm
En dus: voornemens niet méer af te dingen
Laat mij maar zachtjes weggaan in de tijd


IX. LAAT NU MAAR SOLO

Laat mij maar zachtjes weggaan in de tijd...
Aandachtig lees ik brieven, mails geschreven
Aan al die mooie vrouwen, mij gegeven
Te veel haast soms, en nu voor altijd kwijt

Nou zou je denken: heeft hij dan geen spijt ?
Ultiem beschouwd ? Het is mij om het even
Mijzelf onthecht zijn is Het Ware Streven
Alzo ben ik op 'alles' voorbereid

Al klinkt dit ergens best wel overdreven
Raakt kant noch wal ? Dat valt nog te bezien
Somtijds beweeg ik tussen hoop en vrezen

Of word ik, wee, bevangen door een beven
Latente warmte zogezegd (misschien)
Om dan Zijn werk daarna pas diep te lezen


X. ONDER IN GRONDEN

Om dan Zijn werk daarna pas diep te lezen:
Natuur en ruimte tonen ons gewis
Dat niets beklijft, en niets voor altijd is
En wie zijn wij dan, uit zulks niets gerezen ?

Ruimhartig dagen kan er haast niet wezen
In se een de profundis gaat vaak mis:
Net als een denker aan de kennisdis
Gewoon gelijk de filosofen pezen

Riskant, jawel, en Kant: dát is mijn held !
Ontiegelijk Zuiver was hij in de Rede
Natuurlijk en getrouw als een gevest

Diens rationele grond als baken geldt
   En staat voor gisse theorieën smeden
Noem welk gewicht het waard is – geen protest


XI. NAVENANT GEVLEI

Noem welk gewicht het waard is – geen protest:
Aanschouwelijk mijn serieuze woorden
Verstopt hierin de nooit ontspannen koorden
Een knelling om het hart, zowat funest

Nihil de bedding van de eigen quest
Alsook dat ik behoor tot de gestoorden
Niets schrijnender dan heel mijn roze Noorden
Te schraal voor autobio op zijn best

Gedreven door een zucht naar wat respect
En hoe ik ook probeer dit na te laten
Vermoeid mijn tamme aarzeling verbijt:

– Laat los, laat gaan, ons hechtingsdialect ! –
En weet: het zal me voortaan niets meer baten
Ik zweef straks 'stijlvol' in weemoedigheid


XII. IN MODESTE LAGEN

Ik zweef straks stijlvol in weemoedigheid
Na eerst mijn beide ouders te vergeven
Moet ik ook zélfs mijn vader zo ver geven ?
Op zich zou er geen enkel onderscheid –

Dat hij me stijf in stukken sloeg is feit !!!
En nooit, en nooit een piezeltje gereven
Schandalig hoe ik zowat afgeschreven
Te vaak in onderschikking werd geheid

Een pijn die ik nog immer moet bestrijden
Lamlendig dan hoe ik mijn jonge zoon
Armoedig onbeheerst éen keer liet vrezen –

Gaf hem een ferme tik; gezeur vermijden
En zélf een schoft bleek (hoor ! – mijn vader's hoon !)
Naar mijn beleving 'weet' ik me herrezen ?!


XIII. NATUUR EN WEGING

Naar mijn beleving weet ik me herrezen:
(Al was ik niet op zijn begrafenis:
Te boos en woest ! – van alles was er mis)
Uitputtend kwam de weg van zelfgenezen

Uitzonderlijk voor mij: de drukke mezen
Raak soms geroerd door hun gekissebis
Een beetje losser uit mijn duisternis
Neem ik dit dankbaar mee... mij toegewezen ?

Waaróm moest het zo zijn, ik weet het niet
En zal wellicht dit nooit eens kunnen vatten
Gebutst alom, rustiek in dit gewest:

In Groningen vond ik mijn heelgebied
Na zoveel woorden dan (mijn kleine schatten)
Gevoel, mijn schepping waardig, groots getest


XIV. GELOKEN IN RIJM !

Gevoel, mijn schepping waardig, groots getest:
Er is nog zoveel méer hier te vertellen
Laat onverlet: een schuchter, zinloos wellen
(Onthutst) en daaraan heb ik zó de pest

Kieskeurig denk ik wat mij thans nog rest:
Een regel uit een palimpsest te pellen
Naar wat zich fraai in het Latijn laat spellen –
Ik prevel zacht: Alea iacta est... (*)

Nog immer stamel ik, wel wat verdwaasd
Rivieren-murmels die mijn weerstand frezen:
Het licht gestreken op een fluisterdoek

Je zou haast denken: wáarom zo verbaasd ?
Mijn vingers... stuk, gezwollen en verwezen:
! Laverend door mijn leven van gezoek –


XV. AGILIS PRAEMIUM

Laverend door mijn leven van gezoek –
Er lijkt wellicht voor mij nog wat te halen
Niet echt verwacht het vrij voortdurend malen:
In frasen lijden schept een band, een boek

Gezien ook deze afslag om de hoek
Ervaar ik hier opnieuw een heftig dralen
Bevreesd als ik nog altijd ben te falen
En zwaar gebukt ga onder weer een vloek

Laat mij maar zachtjes weggaan in de tijd
Om dan Zijn werk daarna pas diep te lezen
Noem welk gewicht het waard is – geen protest

Ik zweef straks stijlvol in weemoedigheid
Naar mijn beleving weet ik me herrezen
Gevoel, mijn Schepping waardig, groots getest


(*) (L) de teerling is geworpen - Caesar toen hij de Rubicon overstak.


(sonnettenkrans)


Wijziging(en)
Titel: Agilis Praemium => Uit de diepte

Hooggeachte mededichters,

Met gepaste bescheidenheid presenteer ik u hierbij mijn acrostichonsonnettenkrans met het anagram 'Beginneling - olé!'

Ik ben er met groot ontzag en de nodige mislukkingsvrees aan begonnen. Heb er uiteindelijk - naar mijn tijdsbeleving - zo'n acht maanden (verdeeld over bijna een jaar) aan gewerkt; daarbij vele fouten en heel wat ontsporingen meegemaakt.

Dit alles desondanks toch met heel veel plezier gedaan, maar ook met heel veel woordpijn onderweg de creatie ervan (dit zal voor u geen nieuws zijn: als geen ander weten dichters en schrijvers hoe dat zo werken kan). Mijn allesoverheersende liefde voor de taal echter, alsook het an sich heerlijke geworstel ermee, heeft me uiteindelijk door deze werkelijk enorme klus heengeholpen.

De laatste maand was heel bijzonder. En sinds ik lid ben van deze site (v.a. 22 juni 2022) heeft mij dat nog eens zoveel extra scheppende 'macht' gegeven dat de eindspurt een haast onwerkelijk aandoende fantastische creatieve ervaring voor mij is geworden.

De uniciteit en het schitterende taalregister, met op plaatsen ook menige droog-komische insteek, van het nog maar recent door mij ontdekte eerdere voorbeeld van Monnhauser ('papieren tissue') heeft mijn respect voor deze woordkunstenaar en het métier van het (rijm)dichtersvak alleen maar doen toenemen. Ik heb nog veel te leren, zo was in de afgelopen maanden (ook en juist in de afgelopen vier weken) mijn haast dwingende mantra dag op dag, werkend aan mijn eigen, in hoop en vrezen zich o zo langzaam ontwikkelende sonnettenreeks.

Ik heb geen enkel idee of de compositie de naam 'geslaagd' mag hebben. Toch, wanneer u het leest (gelezen heeft), hoop ik dan dat u tenminste iets van waarde eruit meeneemt.

Tenslotte, beste lezer, vergeet vooral niet: Dichters liegen de waarheid (Bertus Aafjes).

Ik wens u veel poëtisch genoegen en een (l)enige beloning!

Dichterlijke groet, D.

P.S.: Uw kritisch commentaar (schroom vooral niet) is mij van harte welkom.

Zelf-kritisch als ik ben, heb ik natuurlijk alsnog een (kleine) constructiefout gevonden in de sonnettenkrans, maar helaas was dit pas heel laat in het scheppingsproces en had ik de energie niet meer om nog weer helemaal opnieuw te beginnen. Ik heb het mezelf maar vergeven. (220814) Dit laatste kleine probleem nu ook opgelost. Het ging om het verplicht plaatsen van r.1 uit sonnet I in r.14 in sonnet XIV. Waar ik eerder nog dacht dat dit ook in acrostichon moest, en meende daarom opnieuw te moeten beginnen, bleek dit dus voor sonnet XIV helemaal niet nodig. Met deze laatste edit is de krans vervolmaakt en mag, naar de klassieke eisen daarvoor, volwaardig de naam sonnettenkrans dragen.

Een bewonderenswaardige onderneming, Doncennui, waaruit zonder meer een enorme gedrevenheid spreekt!
De leesbaarheid laat wel te wensen over omdat, zoals monnhauser al aanstipt, de aansluitingen tussen de regels te wensen overlaat. Ook het meestersonnet is niet makkelijk leesbaar en kennelijk sterk beinvloed door eindrijm.
Het beste advies dat ik je nu kan geven is: let vooral op de logica van de inhoud. Ik heb de indruk dat je te veel wilt in een te korte tijd.

Inge Boulonois schreef :

Ik ben het hierin met Inge eens.D wil grote dingen doen. Hij stapte binnen en begon meteen over ; uitdagingen'. Vorm is niet wat Light Verse kenmerkt. Ik schrijf liever voor publiek die het niet zoekt in kunststukken die zij te lang en oninteressant tvinden. .

Hoi Monnhauser,

Reuze dank voor je waardering en je inzichtelijke commentaar. Je primaire opmerkingen waren er alvast drie:

1. Ik heb er behoorlijk over moeten kauwen, zag het lang niet, de terzine lijkt zo logisch te zijn, maar uiteindelijk, door de regels wat te herschikken, denk ik het probleem idd. ook gevonden te hebben (een missende 'ik'). Een herschrijving zou dan kunnen zijn:
2. 'Ontiegelijk'. Die laten we mooi zo staan. Niemand spreekt in de normale spraak die 3e lettergreep uit, tenzij handig te moeten gebruiken in een poëem.

3. (Caesar) Yep, 3 lettergrepen: tel van achter naar voor om in het Latijn de klemtoonplaats te vinden. Ik wist het en heb daar een fout gemaakt. (Te zeer overmand door opluchting? ) Ik heb de regel herschreven en ook het sonnet verder nog wat 'mooier' gemaakt.

Dat 'fijnzinnig tunen', dat blijft nog wel even, al zijn het subtiele details die me vaak pas opvallen bij meerdere herlezing. (Of waar anderen me op wijzen.)

Je noemt wijdlopigheid dat je opviel in de krans. Misschien wil je me wat duidelijke voorbeelden hiervan geven? (Dat ik het herkennen kan.)

Beste groet, D.

Hoi Bas,

Oprecht bedankt dat je het in ieder geval tenminste 1x gelezen hebt. Dat je er dan niets van waarde uit mee lijkt te hebben genomen is ook een waarde. 'Geen resultaat is ook een resultaat,' zo zeggen we in de wetenschap.

Beste groet, D.

Wetenschappers schrijven voor wetenschappers, dichters schrijven voor lezers. Maar voor wie schrijven dichtende wetenschappers

Schrijf daar nou maar eens puntig vers op, beste Bas. Ik weet bijna zeker dat je er wel iets moois van weet te maken.

Hoi Inge, dank voor je waardering en je kritisch commentaar. Je hebt me behoorlijk aan het nadenken erover gezet. Als ik mag, zou ik je bevindingen graag nog wat verder met je willen uitdiepen?

Yep, ambitieus, wanneer niet, maar ook nog steeds in steile leercurve, hoor. Ik voel me nog steeds erg onzeker in dit o zo uitdagende rijmland. Ik hoop nog veel te mogen leren van de (veel meer) ervaren mededichters op deze site.

Zoals ik poëzie schrijf en poëzie ervaar, draait het voor mij altijd om de volgende vier aspecten:

1. De gebruikte techniek(en) in het vers (dichtvorm, rijmsoorten, regellengte, etc.);
2. De onderlinge verbanden in het vers (door strofenindeling, etc.);
3. De verhalende lijn in het vers;
4. Het meta-niveau.

Dat laatste aspect is in mijn beleving misschien wel het meest belangrijke, en tevens het meest ongrijpbare. Het komt in essentie neer op: wat doet een vers met je gemoed? Trekt het aan? Stoot het af? Zet het je tot nadenken? Voel je je gekieteld/geprikkeld in je intelligentie? Neig je het vers te willen herlezen, ja dan nee, omwille van de door de dichter erin gelegde diepere lagen, al dan niet? De gehanteerde taal dan (idioom, similen, metaforie, metonymie, symboliek)... en zeker zo wanneer je zelf taalgevoelig bent, wat doet dat met je? (Dat laatste vooral vind ik zo bijzonder in de poëzie van Amanda Gorman - haar uitzonderlijke beheersing van het Engelse idioom en hoe ze taaldiepte door het hanteren van subtiele accentverschuivingen tevoorschijn weet te halen.)

Allemaal valide gemoedsbewegingen dus.

Deze vier aspecten worden, naar ik tracht voortdurend te realiseren, wat mij betreft ook nog eens gestuurd door mijn fundamentele houding jegens het scheppingsproces: de dichter staat ten dienste van het gedicht, en niet andersom. De ware dichter zoekt niet glorie door middel van zijn gedichten. De ware dichter zoekt glorie door middel van zijn gedichten.

Mijn ervaring is ook, zeker bij de meer complexe gedichten, dat close reading soms verrassend kan lonen (Kees Schippers, Hans Faverey, Rutger Kopland, Nachoum Wijnberg - voorbeelden van enkele auteurs wiens werk ik in deze zin bewonder en koester).

Tot zover.

Laten we het meestersonnet kiezen om nader te bespreken en te spiegelen aan de genoemde aspecten.


Deze algemene indruk vertelt me slechts een tipje van de sluier. Opdat ik het beter snap:
1. Wat heeft je waardering;
2. Wat stoort je (specifiek), en waarom?

Alvast dank voor je welwillende aandacht.

Beste groet, D.

Beste Doncennui,

Wat een veelheid aan vragen! De receptie-esthetica is al een vakgebied op zich!
Je zult begrijpen dat dit te ver gaat voor een lightverseforum. Om daar (weer) in te duiken zou mij ook te veel tijd kosten.

Ik wil er wel een paar woorden aan wijden.
De appreciatie van alle dichtkunst, evenals die van beeldende kunst, is afhankelijk van een groot aantal factoren die met elkaar, op een of andere complexe wijze ,samenhangen. Aan receptiezijde zijn dat als voorbeeld het verwachtingspatroon, de ontwikkeling, de voorkennis.

De gustibus non... (Over wat goede smaak is valt natuurlijk best te twisten.) De een zweert bij affectieve gevoelsuitingen, een ander juist weer niet. De een houdt van overdadige en associatieve taal, de ander vindt dat dichtkunst primair ‘verdicht’ hoort te zijn. De grootste groep lezers (en dichters) bungelt ongetwijfeld tussen beide polen in. (Even terzijde: in de literatuur spreekt men regelmatig over de – hypothetische – ideale lezer. Zou er echt zoiets als een ‘ware’ dichter bestaan, Doncennui?)
In onze poëtische oordelen worden grosso modo standaardkwalificaties gegeven als: leuk, mooi, goed. Deze preciseren niet nader, maar een gedicht kan ook interessant, intrigerend of vernieuwend zijn.

Genoeg voor nu hierover. Ik verwees op het forum al naar Bronszwaers ‘Lessen in lyriek’, een uiterst nuttig handboek over de poëzie in het algemeen. Toegespitst op plezierdichten zou ik je ‘Het rijmschap compleet’ van Drs. P en Ivo de Wijs aanraden. Mogelijk hebben andere forumleden meer leestips voor je.

Later ga ik verder in op je meestersonnet.
Groet,
Inge

Het polijsten is klaar. Dit is de krans zoals ik hem ten diepste heb bedoeld en gevoeld heb. Ik schenk hem, met enige weemoed toch, nu aan de wereld.

Doncennui

Ha Doncennui,

Hier enkele opmerkingen en vragen bij het meestersonnet sec, geschreven vanuit de optiek van Het vrije vers. (Voor Meander is mijn perspectief ruimer.) We schrijven hier bij voorkeur helder en duidelijk.

Als titel van het kranswerk zou ik Agilis Praemium niet gebruiken; dit Latijn wordt in onze taal nooit gebezigd, is niet bij Van Dales’ gevleugelde citaten vermeld en staat ook niet in mijn handboek met Latijnse citaten en gezegden.

Direct na r 1 al een gedachtestreep met wending, dat leest niet prettig. Een lezer moet nog in het gedicht komen! Het woord ‘het’ in r 3 slaat kennelijk op ‘mijn leven van gezoek’ maar je dwingt de lezer al terug te kijken. Zoiets kan, als het al moet, beter later in het gedicht.
R 3: ik vraag me af wat de inhoudelijke functie is van ‘Niet echt’? Waarom niet iets dat minder ambigu is, ‘geenszins’ oid.

Wat bedoel je met ‘Deze afslag om de hoek’? R 6 en 7 sluiten qua logica wel op elkaar aan. R 7 en 8 weer minder. Waarom niet, als voorbeeld: Ik ben nog continu bevreesd te falen/en ga gebukt onder alweer een vloek. (Antimetrisch onDER, maar er schiet me zo gauw niets anders te binnen.)

Het terzet is helderder dan het octaaf. Door het woord ‘gevoel’ aan het begin van r 14 is de aansluiting met r 13 niet je dat. (‘Mijn Schepping waardig ben ik, groots getest‘ zou dat euvel niet hebben.

Wat de formele kant betreft, is het een kloppend Petrarcaans sonnet. Ik eindig dus met een positieve noot, Doncennui!
Nu wachten mij andere taken.

Groeten,
Inge

Hoi Inge,

Reuze bedankt voor je beide antwoorden. Wat kan discussie/dialoog over poëzie toch weer ontzettend leuk zijn. In een later bestek zal ik meer uitgebreid reageren.

Dat maakt me nieuwgierig.... Mocht je genegen zijn? Ik houd me aanbevolen.

Beste groet, D.

(Voor Meander is mijn perspectief ruimer.)
Dat slaat op de vrije verzen die ik voor dat magazine besprak!

Hoi Inge, je aandachtvolle repliek aangaande de receptie-esthetica zal ik later beantwoorden, nu eerst je opmerkingen m.b.t. het meestersonnet.

Het meestersonnet

Even eerst in kort bestek hoe ik de sonnettenkrans benaderd heb:

1. Thema. Wat wil de dichter vertellen? Dit is al een oefening op zich. Ik heb dit in verhaalvorm gegoten (soort van dagboek), juist en ook om me te helpen (reminders, etc.) later in het scheppingsproces van de krans. Ook: de vertelling aangaan in de 1e pers. enkv. (ik) of in de 3e pers. enkv. (hij/zij)? Ik begon met het laatste, kwam 2x tegen dat dat het toch nét niet was c.q. kon worden, en koos uiteindelijk voor de lyrische ik.

2. Het fundament en het bouwplan, i.e. het gereedmaken van de structuur. Dus met alle strenge eisen die daaraan gesteld worden (het titelanagram, de acrostichons, het centrale rijmschema abba-abba-cde-cde, de vier verschillende eindrijmschema's - i.e. afwisseling mnl. en vrl. eindrijm - onder het juiste sonnetnummer, etc.), een schier complexe klus waar maar al te makkelijk fouten bij kunnen optreden (bij mij tot 3x toe grondig misgegaan). Mijn getraind-zijn in de exactologie (wiskunde en natuurkunde, en later ook scheikunde) bleek hierbij een belangrijke steun.

3. Inhoud. Dan als eerste het schrijven van sonnet 15, het meestersonnet. Een noodzakelijkheid ook, omdat de dichtregels van dit sonnet 15 alles gaan bepalen van wat er in de voorgaande sonnetten tussen 'plafond' en 'grond' (resp. r.1 en r.14) van elk van die sonnetten later in het scheppingsproces straks mogelijk zal kunnen zijn. De sonnettenkrans leest normaliter dan wel van sonnet 1 naar sonnet 15, maar de schepping ervan is vanaf sonnet 15 per regelpaar van dit sonnet (1-2, 2-3 ... 13-14) naar de sonnetten 1-14 eraan voorafgaand. Tenminste, als je wil dat het eindsonnet ook een coherent geheel vormt, is dit wel zo'n beetje de vereiste werkwijze, denk ik. Maar ja, je kunt er ook voor kiezen het aan het lot over te laten, d.w.z. schrijven v.a. sonnet 1, etc., en dan aan het eind de voorgaande 14 sonneteindregels simpelweg aan elkaar te plakken, et voilà: sonnet 15.

4. Wat gebeurt daar verder nog bij, dichter zijnde, bij het creëren van sonnet 15? Er opent zich het 'werkveld'. Lijnen worden voorzichtigjes uitgezet, kaders geplaatst, een raamwerk gebouwd. Zeer sterk, bijna fundamenteel zelfs, primair gestuurd door de 'wetten' waaraan de krans heeft te voldoen. Daar horen ook bij: het vinden van rijmwoorden die je aanspreken met de juiste rijmrange; welke rijmwoordranges in mnl. eindrijm, welke rijmwoordranges in vrl. eindrijm; het al van tevoren proberen in te schatten waar wellicht rijmproblemen zouden kunnen optreden, etc.

5. En dan komt het scheppen van het meestersonnet zelf. Eindelijk, na zoveel voorbereiding! Plukkend uit de in kaart gebrachte rijmranges, gestuurd door het gekozen thema - schrijven! Tijdens het schrijven leerde ik begrijpen dat dit sonnet de verdichting is van de verdichte verdichting. Want natuurlijk maakte ik ook hier inschattingsfouten, en moest ik enkele keren opnieuw beginnen. Door andersom te kijken zie je het ineens. Sonnet 15 is a.h.w. de platgeslagen versie van alle voorgaande sonnetten in extremo. Bij het lezen van de krans ontstaat uiteindelijk het meestersonnet dan ook aan het einde pas, vanuit al die eerdere sonnetten 1-14. Ook weer zo'n andersom-ervaring!

6. Dat betekent als dichter dan ook, dat elke afzonderlijke dichtregel en elk afzonderlijk dichtregelpaar van dit meestersonnet al werelden op zich zijn. Het meestersonnet is echt niet zomaar een sonnetje, in mijn beleving. Het alsnog te lezen als een afzonderlijk sonnet is zeker mogelijk, natuurlijk, en wanneer het dan ook nog eens staat alszodanig is dat helemaal mooi! Maar dat is niet hoe ik het gevoeld heb (zie onder punt 5 hierboven) en het totale scheppingsproces heb ervaren.

Nu dan, na deze wat uitdiepende inleiding, je vragen n.a.v. het meestersonnet. Je zult ondertussen begrijpen: elk woord, elke geschreven regel, elk regelpaar, elk leesteken, etc., in het meestersonnet, zijn zorgvuldig gekozen en hebben allemaal een intentionele en functionele plaats en duiding dienaangaande.

Dat het sonnet 15 dan op plaatsen de schijn van rijmdwang lijkt te hebben, in jouw beleving dan, is iets waar ik dan ook eigenlijk best wel van opkeek. Net als je vraag m.b.t. leestekens.

Hoe dan ook, je stelt hele goede vragen wat betreft de inhoud. En dat stel ik erg op prijs. Vragen die ik als nieuwe lezer van een sonnet, even hypothetiserend, bij de close reading ervan, mezelf ook zou hebben kunnen stellen.

Maar zoals T.S. Eliot het zei tegen zijn uitgever over zijn The Waste Land (1922): "The poem explains itself."

Met andere woorden, beste Inge, wanneer je sonnet 15 echt goed wilt verstaan, dan horen de sonnetten 1-14 daar ook bij. Vraagt mogelijk even wat (extra) 'werk', maar dan heb je ook wat.

Toegegeven, de krans is misschien niet meteen de makkelijkste, maar ook zeker niet de moeilijkste (zie Eliot).

(Close reading loont, zeg ik altijd maar, en kan bij de aldus aangegane ontdekkingstocht vaak genoeg bijna zomaar als vanzelf leiden tot de plezierige genieting van (soms intense) leesvreugde, c.q. dichtvreugde. Zo is poëzie, en zo is ze altijd al geweest.)

Mocht je evenwel alsnog de inhoudelijke discussie verder met me willen aangaan, dan nodig ik je daartoe van harte uit, maar alleen buiten dit forum. (Deze uitnodiging geldt ook voor evt. anderen, die dit met mij zouden willen aangaan.)

Ik heb het onlangs 1x eerder gedaan, openbaar op het forum, een samenwerking met René Turk, bij het gedicht De Paradijsglijer - geweldig! Maar het blijft (moet blijven) bij deze ene keer, heb ik besloten.

Want wat voor mij ook telt: met het geven van uitleg, inhoudelijke discussie, etc., hier op het openbare forum, ontneem ik andere lezers zelf de kans hun eigen interpretatie-ontdekkingen te doen aan de hand van het lezen/voelen/begrijpen van een gedicht, i.c. deze sonnettenkrans. Die ik zelfs veel belangrijker vind dan mijn eigen uitlegginkjes.

Deze keuze, besef ik, komt ook voort vanuit mijn fundamentele houding jegens mijn poëzie: de dichter staat ten dienste van het gedicht, en niet andersom. Dat wil dus ook zeggen: vanaf het moment dat een gedicht aan de wereld is gegeven, is de rol van de dichter ervan... uitgespeeld, doet er niet meer toe. Als 'ding in de wereld' (Kant) is het vanaf dan aan anderen er iets mee te doen, al dan niet.

Tenslotte: ik heb bovenstaande uiteenzetting niet per se geschreven voor jou, want jij weet natuurlijk alles al , maar ook en juist voor nieuwe/andere dichters, die wellicht ook ooit eens zo'n fascinerend waagstuk als het schrijven van een waarachtige sonnettenkrans op zich zouden willen nemen. Ik heb tot nog toe nl. nergens in het www een goede uitleg gevonden die me had kunnen helpen, moest het allemaal zelf uitzoeken. En daarbij tot mijn grote ergernis natuurlijk de vervelende beginnersfouten gemaakt.

P.S. 1: Je verzoek om, naar de site-etiquette, de Latijnse titel van de krans te veranderen naar een Nederlandse - akkoord. Overigens op een andere 'vertaal'site dan mijn officiële vertaalsite kwam ik ook deze nog tegen: Nix Pertinentes. Maar dat had nogal een hoog Asterix en Obelix-gehalte, vond ik.

P.S. 2: Antimetrie doe ik niet aan, een fundamentele keuze. Ik vind het spuuglelijk en getuigen bij wel gebruik ervan van een luie dichter. Een heel enkele niet al te opvallende elisie daarentegen heb ik al meteen wat minder moeite mee (deze krans bevat er welgeteld eentje). Het heeft voor mij nog altijd wel iets charmants.

P.S. 3: Ik schrijf graag in (hopelijk subtiele) lagen, het is niet anders. Dat wil dus ook zeggen: wanneer je een woordkeuze tegenkomt die je ambigu vindt... dan klopt dat ook vaak wel. En soms zie ik bij eigen dichtregels pas lang daarna achteraf een laag(je) die ik zelf nooit eerder gezien heb. Komt ook voor. Poëzie blijft (me) vaak genoeg verrassen, wat dat betreft. Mooi toch?

Dank wederom voor je waardering en voor je aandacht.

Beste groet, D.

.

Sonnettenkransen (en varianten daarop) zijn vrij zeldzaam in de moderne tijd, lees ik in de DBNL. Ook op deze site, na lang zoeken en bladeren, heb ik er tot nog toe maar enkele meer gevonden. Misschien is het een goed idee deze kleine verzameling toch een apart lemma te geven? Dit ook vanuit de gedachte mogelijk toekomstige kransenbakkers met goed studiemateriaal te kunnen ondersteunen.

Ha Doncennui,

Om niet in een schier eindeloze discussie te geraken: in mijn eerste bericht op je krans heb ik al mijn bewondering uitgesproken voor die onderneming. Het is sowieso een hele prestatie om een krans (niet te vergeten: met acrostichon) te maken. Omdat je om commentaar vroeg heb ik een kritische bril opgezet. Misschien te scherp geslepen. Mogelijk is mijn leeservaring te hard aangekomen, ook gezien de (vermoed ik voor een groot deel autobiografische) inhoud…
Uit je vrij directe wijze van communicatie op het forum meende ik te kunnen opmaken dat je niet zo van fluwelen handschoenen houdt. Heb ik dat verkeerd ingeschat?

Uiteraard is het discutabel om alleen het meestersonnet onder de loep te leggen. Maar dat sloop in de lijn van onze berichten. En…die ken je vast wel, Doncennui: the pudding is the proof of the dinner and it is always in the last course De haperende aansluitingen tussen de regels beperken zich helaas niet tot het vijftiende klinkdicht. In de eerste strofe van nr. 1 gaat het al mis.

Laverend door mijn leven van gezoek -
Een toer van meest bestendige migraine
Zo welbeschouwd mijn condition humaine
In ogen, poetsend met een glazendoek

R 1 t/m 3 zijn goed te volgen. R 4 blijft duister. Heeft de mens de condition humaine ’in‘ ogen.?

Je schrijft dat je niet aan antimetrie doet, dat zou getuigen van lui dichterschap. Zo zwart-wit denk ik er niet over. Dichten blijft een laveren tussen vorm en vent.

Wat de kennis betreft van sonnettenkransen is de dbnl verre van up-to-date. Op Wikipedia kun je je kennis upgraden nl.wikipedia.org/wiki/Sonnettenkrans
Die link geeft ook informatie over de sonnettenkransenkrans, een werkstuk van maar liefst 211 sonnetten. Bas Jongenelen weet daar echt alles van. Olax kom je er ook tegen, hij heeft de primeur in Nederland die zo’n krans in z’n eentje schreef. Hij maakte het zichzelf extra moeilijk door exclusief mannelijk rijm te gebruiken. Ook ontwierp hij een sonnettengenerator, geïnspireerd door Mozarts Musikalisches Würfelspiel. Evi Aarens, die naam zul je wel kennen, schreef haar solosonnettenkransenkrans daarna. Olax heeft nu zes sonnettenkransenkransen geschreven en probeert in z’n eentje een sonnettenkransenkransenkrans (2955 gedichten!) te creëren.

Dus beste Doncennui, uitdagingen genoeg op dit terrein!

Hartelijke fluwelen groet,
Inge

P.S. 1 En hier laat ik het bij. Misschien komt de receptie-esthetica later nog eens ter sprake.
P.S. 2 Prima idee om een lemma sonnettenkranswerk te maken. Zou je die vraag direct aan onze webwizard Arjan willen stellen?
arjankeeneXgmail.com

Hoi Inge, even heel snel antwoord t.a.v. de communicatie: yep, a.u.b. géen fluwelen handschoenen naar mij toe, wat mij betreft. Duidelijkheid boven alles, en: "It's not personal, it's just poetry" staat voor mij absoluut bovenaan. Je zorg was dus volkomen onnodig. Niettemin, desondanks, en dan toch,

Waarderende groet, D.

Hoi Inge, die Olax, Bas Jongenelen, Peter Knipmeijer, heb ik in de afgelopen dagen aangaande sonnettenkransen en hun scheppingsprocessen inderdaad ook ontdekt. Nuttig werkmateriaal - en inderdaad: de ambitielat kan nog heel veel hoger gelegd. Olax zo lezende, had ik echter al vrij snel: het (jambisch pentametrisch bedoelde) metrum klopt niet - te veel, te vaak. Toch een tikje jammer wel.

Beste groet, D.

Da's waar. Maar als ik een concessie moet doen (wat nou eenmaal af en toe voorkomt) dan liever aan het metrum dan aan de logica.
Die aansluitingen tussen de regels vormt ook het grote probleem bij de sonnettengeneratoren. N
Niet alleen sonnetten kun je tot kransen weven, ook bv. ollekebollekes en snelsonnetten.
Een haiku zou ook wel kunnen