pixabay.com

Vluchteling

Als vluchteling zoekt zij bedeesd haar weg
Zou nederig haar dankbaarheid betonen -
Ze spreekt nog niet de taal; kent heg noch steg

Mist bijna elk moment haar kleine zonen
Als vluchteling zoekt zij bevreesd haar weg
Ze wil terug, maar kan niet veilig wonen
Verdreven door een ongewone pech

Zij moesten vluchten uit hun dorpsbeleg
De oorlog dwingend hels in zijn patronen
Als vluchteling zoekt zij ontwricht haar weg
De lijken en het bosje anemonen
De ondoorgrondelijke oude Tsjech

De bom viel in hun veld met sojabonen
De folteringen bij de beukenheg:
Haar moed soms wankel door de vele honen
Als vluchteling zoekt zij ontzield haar weg -
De dreunen van herinneringsdemonen:
Haar zoons - hoe klein het graf daar naast de eg.


(Groeidiamant: Aba bAba abAba babAba)


Wijziging(en)
r. 02: Wil => Zou
r. 03: mens => heg
r. 05: beide => kleine
r. 11: deze was 'Het lukt haar niet de oogwond zelf te schonen.'
r. 12: deze was 'Het nauwelijks begrepen overleg.' [rijkrijm opgeheven]
r. 14: om => bij
r. 18: bij => naast
r. 18: deze was 'Haar zoons in haast begraven naast de eg.'

Beste mededichters, ben al dagen bezig met dit gedicht, ik krijg de flow nog maar steeds niet goed... Wie kan/wil me helpen?

De structuur is als volgt...

Str. 1: Aba
Str. 2: bAba
Str. 3: abAba
Str. 4: babAba
Str. 5: ababAba
Str. 6: bababAba
etc.

De herhaalregel A schuift dus in elke opvolgende strofe een regel op, en komt dan te staan op het regelnr. gelijk aan die van de telwaarde van de eigen strofe. Maar doet dat in een bepaald 'jasje' dat gedefinieerd is vanaf Str. 2. Bij het construeren van de structuur van het gedicht kijk je dus eerst naar dit herhaalblok en bepaalt dan hoe de eindrijmen a.h.w. teruggekeken geplaatst moeten worden, met als voorschrift binnen de strofe de afwisseling abab. Dan kun je soms hebben dat einde-begin van opvolgende strofen eindrijmen a-a krijgen (dat gebeurt dus om de twee strofen). Het staat de dichter verder vrij zijn eigen strofenset te kiezen, mits de structuur verder maar gevolgd wordt. Dus stopt hij bij Str. 4, dan moet hij dichten vlg. de getoonde structuur van Str. 1-4. Dan: de allerlaatste dichtregel vat al het voorgaande in het gedicht in één eindregel nog eens puntig samen; en dit mag evt. met 1 extra versvoet. Deze samenvattingsdichtregel is optioneel, dus geen dwingend voorschrift. Metrum: vrij. Ik kies zelf de jambische pentameter, ergo in de eindregel mag een alexandrijn staan. Tenslotte: eindrijm a mnl.; eindrijm b vrl. De rijmen mogen ook van de klankrijmsoort zijn (binnenrijm). Wanneer die keuze wordt gemaakt, moet dat in het hele gedicht zo getoond worden (geen enkel eindrijm dus). Klankrijm geeft meer flexibiliteit in het vinden van geschikte rijmwoorden, wat kan helpen wanneer langere gedichten worden gemaakt.

Vraag aan de kenners: heeft deze gedichtstructuur een naam en zo ja welke? Ik heb hem vooralsnog De Groeidiamant genoemd

Overigens: er is natuurlijk ook een spiegelvorm mogelijk. Voor bv. str. 1-3 zou de structuur dan worden:
Aba bAba abAba | abAba abAb abA

Beste Doncennui,

Ik vrees dat je niet veel respons op je oproep zult krijgen. De meest geëigende manier in zo'n situatie is om je gedicht even te laten rusten en het later weer eens op te pakken. Er een nachtje over slapen of er na verloop van tijd weer met een frisse blik naar kijken, doet soms wonderen.

Hartelijke groet,
Wim

Dag Doncennui,

Om te beginnen: welkom op dit forum.

Het is me niet helemaal duidelijk wat voor hulp je zoekt. Ik ben het eens met Wim voor wat betreft het nachtje slapen.

Je rijmschema bevalt me wel, maar je uitleg vind ik ingewikkeld. Het schema alleen is helder genoeg.
De enige extra regel die ik vond was dat de laatste regel een extra versvoet mag hebben.

Waarom het "jasje" begint bij strofe 2 (bAba), snap ik niet. Strofe 1 (Aba) is toch een even goed begin?

Je gebruikt klankrijm en binnenrijm als synoniem. Dat is incorrect: binnenrijm is volrijm binnen één regel, klankrijm is (neem ik aan) halfrijm. Dat je er langere gedichten mee kunt maken klopt, maar op dit forum is het geen gewaardeerde oplossing. En trouwens, je hebt het hier ook niet nodig.

Je hebt je keurig aan de plezierdichtersetiquette gehouden door een mannelijke en een vrouwelijke rijmklank te kiezen.
Er is wel rijkrijm: dorpsbeleg/overleg.

Kleine kritiekpuntjes:
- "mens noch steg" voegt m.i. weinig toe aan de oorspronkelijke uitdrukking "heg noch steg"
- "Het nauwelijks begrepen overleg." : Omdat je vrij strikte interpunctie gebruikt valt het erg op dat deze zin niet af is.
- "De folteringen om de beukenheg." : Waarom "om" en niet "bij"?

Ik wens je een goede nachtrust gevolgd door een poëtische dag
Niels

Beste Niels,

Dank voor je welkom en voor je aandachtige commentaar. Het heeft me precies dat kleine duwtje kunnen geven waardoor ik sommige regels die je aanwees ineens heel anders ben gaan bekijken. Zie het betreffende resultaat. Precies de soort hulp die ik zocht.

Ja, het is een leuk rijmschema, fijn dat het je ook aanspreekt. Ik ga zeker ooit nog eens een mooie liedtekst hier op maken.

Je hebt gelijk, het 'jasje' begint eigenlijk al v.a. strofe 1. Je hebt meer dingen opgemerkt. Wellicht dat ik die lap tekst binnenkort herschrijf tot een korte, duidelijke(r) instructie.

De rijmsoorten en hun namen... ik haal ze nog wel eens door elkaar.

Bijzonder jammer, vind ik, dat halfrijm op dit forum not done is. Ik vind het zelf een best wel lastige dichttechniek om geslaagd goed te laten klinken. In mijn beleving in werking zelfs subtieler dan eindrijm. Dat is dan ook wat het vinden van de juiste woorden zo moeilijk maakt in het creëren van een halfrijm-gedicht.

Het rijkrijm had ik natuurlijk ook al gezien, maar ik vind het nauwelijks storend omdat eveneens de aanloopklanken zo verschillend zijn (beleg, overleg) en de 2 woorden staan relatief ver uit elkaar in de strofe. Dus van mij mocht het er staan.

Als laatste: er zijn 2 regels in het gedicht waarover ik voortdurend met mezelf in besluiteloosheid verkeerde, en dat gaat precies om het gebruik van de voorzetsels 'om' en 'bij'. Terecht dat je daar iets over zegt. Punt is, mijn direct gevoel zegt inderdaad ook 'bij de beukenheg'. Maar ja, even verderop staat een vrijwel gelijke frasering: 'bij de eg'. Ik vond dat te dichtbij elkaar staan om nog overtuigend positief ten dienste van het gedicht te klinken - het stoorde me. Dus schreef ik: 'om de beukenheg', met het beeld dat aan beide kanten van de heg folteringen plaatsvonden. Uiteindelijk, mede na jouw commentaar, toch gezwicht voor 'bij de beukenheg'. Maar daarmee moest wel de slotregel ook aangepast. Zie aldaar.

Hartelijke groet!

Nog even aanvullend, beste Niels, het is me niet echt duidelijk wat van deze versregel voor jou problematisch is...?

Achteraf gezien heb ik me eigenlijk enigszins verkeken op de relatief niet zo gek veel beschikbare en daarmee geschikte rijmwoorden met eindklanken -eg en -onen. En met het tevens gelanceerde rijmschema De Groeidiamant waren ze na 18 versregels wel zo'n beetje op. (Er waren er nog wel, maar niet mooi of niet positief bijdragend aan het gedicht, zoals ionen, neuronen, keg, neg, etc.) Ik had nog veel meer willen schrijven, maar moest helaas capituleren bij gebrek aan middelen. En bv. overstappen van rijmschema abab naar bv. bcbc of zelfs cdcd had natuurlijk ook gekund, maar was dan wel helemáál de handdoek in de ring gooien geweest, en dat ging me echt te ver. Bovendien, het heeft ook wel iets charmants, dat voortdurende gevecht van de dichter met zijn taal.

Zo moest ik ook uiteindelijk vaststellen dat de in eerste instantie gekozen herhaalregel 'Als vluchteling zoekt zij hier nu haar weg' in de letterlijke herhalingen ervan doorheen het gedicht niet werkte zoals beoogd. Wat ik zocht was dat de herhalingen gaandeweg het verloop van het gedicht zouden uitnodigen tot emotionele verdieping, aldus meegaand in de beschreven beleving van de hoofdpersoon in het gedicht. Het moest dus anders. Door (beperkte) woordvervanging in de betreffende herhaalregel dit alsnog trachten te bereiken bleek al wat beter te werken. Ik ben daarmee dus wel iets buiten het voorschrift gestapt; soit.

Hoi Niels, in dit draadje een stukje terug had ik je nog een vraag gesteld a.d.h.v. je eerdere commentaar. Dit ligt nog open. Misschien wil je er nog eens naar kijken?

Beste groet, D.

Niels Blomberg schreef :
Doncennui schreef :
Eigenlijk heb ik weinig toe te voegen aan wat ik eerder schreef. En de zin is ook nog eens verdwenen uit te gedicht.

Laat ik toch een poging wagen. Het nauwelijks begrepen overleg is een zinsdeel en geen zin. Het moet dus horen bij een eerdere regel (we gaan er even van uit dat zinnen niet over de grenzen van strofen lopen), maar dat was niet mogelijk omdat (1) de interpunctie aangeeft dat het hier om een zin gaat en (2) het qua betekenis gezien niet kan horen bij de vorige regel (die trouwens ook vervangen is).
Het hangt dus maar een beetje in de lucht en daardoor loopt het gedicht niet goed.