Wij gaan samen op de foto
in zijn nieuwverworven toko.
‘Wil je ook een bakkie koffie?’
‘Heb je cappuccino?’ ‘Toppie!’

Als je hard werkt in je toptent
en haast alle nachten op bent
is dat niet goed voor je tiktak.
Dat geldt zeker voor een dikzak.

Iemand belt nog naar de noodlijn.
Vóór die komt zal hij al dood zijn.
De geheel gevulde aula
is nog warmer dan een sauna.

Naar aanleiding van een eerdere discussie. Reacties zijn welkom.

Hoi Niels,

de techniek die je hier toepast in het eerste kwatrijn en in de laatste twee regels heet assonantie of halfrijm. De rest is (fraai en origineel) dubbelrijm.

Monnhauser, hartelijk dank voor je reactie.

Wij zijn het eens dat tiktak/dikzak dubbelrijm is. Dat betekent dat we twee keer volrijm zien: tik/dik en tak/zak.

Dat is bij toko/foto niet anders: zowel to/fo als ko/to zijn volrijm.
Het rijmpaar tok/fot (okee, geen bestaande woorden) is assonantie, maar de extra o en dus extra lettergreep maakt alles anders.

Jij ziet 3 acceptabele dubbelrijmparen en 3 onacceptabele dubbelrijmparen.
De 3 acceptabele dubbelrijmparen vallen uiteen in 6 volrijmparen, die allemaal een slotmedeklinker hebben. Ze klinken jou acceptabel en zelfs fraai en origineel (hartelijk dank) in de oren.
De 3 onacceptabele dubbelrijmparen (geïnspireerd op jouw vorige bijdrage) vallen uiteen in 6 volrijmparen, die allemaal een slotmedeklinker missen. Dit vind jij NIET acceptabel.

Je hebt inmiddels wel door dat ik geneigd en genegen ben te theoretiseren over rijm en metrum, enerzijds omdat ik het niet kan laten, anderzijds om mijn gedichten beter te laten klinken.
Jouw reactie vind ik echt interessant. Eigenlijk omdat ik ook wel vind dat jouw acceptabele paren beter klinken. Daar ga ik zeker mijn voordeel mee doen.
En (zo goed ken ik mezelf ook wel) ik zal er nog lang over nadenken waarom dat eigenlijk is.

Niels Blomberg schreef :
Ja, en dat komt doordat die extra lettergreep minder nadrukkelijk beklemtoond / onbeklemtoond is. Zelf noemde je al voorbeelden waarbij de tweede lettergreep eindigt op een sjwa, -ig of -lijk vrouwelijk rijm. Dat geldt echter ook voor koffie / kloffie, aula / Paula.

Niels Blomberg schreef :
Ik spreek er geen waardeoordeel over uit, maar dit zijn voorbeelden van assonantie. Het is een geaccepteerde vorm van rijmen. In Engelstalige popsongs kom je het regelmatig tegen, en ook Nederlandstalige rappers maken er succesvol gebruik van. De reden waarom ik het niet als dubbelrijmparen beschouw heeft niet met de ontbrekende slotmedeklinker te maken, maar met de onevenredige nadruk van de twee lettergrepen.

Rosé? / OK!
Taugé? / Nou nee.

Dit zijn wat mij betreft dubbelrijmparen, omdat de tweede lettergreep minstens een vergelijkbare mate van nadruk heeft als de eerste. Hier is evenwel geen slotmedeklinker te zien. (Nota bene: officieel ligt de nadruk bij taugé op de tweede lettergreep, al ken ik ook mensen die het uitspreken als TOUW-gay).

Laakbaar / kaakblaar vind ik om die reden een fraaier rijmkoppel dan laakbaar / maakbaar, omdat ik de neiging heb aan beide lettergrepen eenzelfde mate van nadruk toe te kennen. Met die premisse zou laakbaar / maakbaar rijk rijm genoemd kunnen worden.

En allicht is er voor velen ook een grijs gebied: bestaat bamboe / klamboe uit twee gelijkwaardige lettergrepen of heeft de eerste toch teveel nadruk?

Het begint mij aardig te duizelen, maar ik wil wel reageren.

Wij zijn het eens dat tiktak/dikzak dubbelrijm is. Dat betekent dat we twee keer volrijm zien: tik/dik en tak/zak.

Daar ben ik het ook mee eens.

Dat is bij toko/foto niet anders: zowel to/fo als ko/to zijn volrijm.

Dat is getheoretiseer
Als ‘fo’ en ‘tó’ zelfstandige woorden zijn, is er sprake van volrijm, maar foto / toko rijmt voor mij voor geen meter. Dat geldt m.i. ook voor het koppel aula/sauna. Dat heet dus assonantie ,en ik mag toch hopen dat dat geen gemeengoed wordt op deze site.
.
Laakbaar / kaakblaar is voor mij dubbelrijm, laakbaar/ maakbaar is voor mij volrijm, daar ik beide als vrouwelijk rijm zie. Net als bamboe / klamboe.
Mij is eerder al eens verweten dat ik dat fout zie, maar het koppel klamboe/ bamboe vind ik mooier en vanzelfsprekender dan het koppel foto / toko.

Bas, Monnhauser,
Hartelijk dank voor jullie reacties. Rijmparen als foto/toko zijn bij nader inzien toch wat minder sterk. Is het assonantie? Ach daarover kun je blijven twisten, maar van mij mag het.
Bas, dit soort rijm zal zeker geen gemeengoed worden op deze site, althans niet van mij. Wel laat ik dit gedicht staan zoals het is, maar ik begrijp dat het niet op de voorpagina thuishoort.
Genoeg om over na te denken, ik gaan weer gewoon dichten.
Groeten,
Niels