commons.wikimedia.org

Volksliedje

Zij aan zij en hand in hand
tegen hoge waterstand,
veilig in de Vinex-wijk
achter duin en achter dijk.

Patriot of demonstrant,
volgzaam of recalcitrant,
rood-wit-blauw voor ’t koninkrijk,
blauw-wit-rood als boosheidsblijk.

Handelaar en predikant,
autochtoon en immigrant,
oude norm en frisse kijk,
argumenten en gezeik.

Democratisch Nederland,
hoge piet of figurant,
iedereen is hier gelijk,
driekwart arm en één kwart rijk.

Dag Wim,
Grappig liedje, met een mooie laatste regel. Met 'rijk' zit er rijkrijm in de tekst, maar misschien heb je dat met opzet gedaan omdat in volksrijmpjes rijkrijm niet ongewoon is.

c.a.
Frits

Ha Frits,

Dank voor je waardering.
'Koninkrijk' en 'rijk' vormen formeel inderdaad een rijkrijmpaar, als je van de officiële lettergrepenindeling (ko-nink-rijk) uitgaat. Maar omdat rijm een klankkwestie is en we naar mijn mening 'koningKRIJK' zeggen en niet 'koninkRijk', lijkt het me aanvaardbaar om deze woorden als volwaardig rijmpaar te gebruiken.

Hartelijke groet,
Wim

Dag Wim,

Ik denk dat we wat dat argument betreft van mening verschillen. Hoe zouden anderen daarover denken?

c.a.
Frits

Dag Wim en Frits,
Ik stoor me niet aan het rijmpaar en kan Wims redenering wel volgen.
Groet,
Jaap

Ik hoor een kleine pauze tussen konink en rijk, beste Wim.
Zelf zou ik jouw rijmpaar dan ook niet gebruiken.
We zeggen ook geen klan-krijk, kal-krijk en Fran-krijk.
De clou van je gedicht mag er zijn!

Ik hoor de pauze anders: koning-krijk en niet koningk-rijk.
Je schrijft weliswaar koninkrijk, maar je spreekt het uit als koningkrijk.

Zoals waarschijnlijk bekend, is de spelling 'koninkrijk' ontstaan uit 'koningrijk': de spelling is aangepast aan de gangbare uitspraak 'koningkrijk'. Wat ik hoor, is ook koningkrijk, zonder pauze, en niet koningk-rijk

Voor wat achtergrondinformatie: klik hier

Op Forbo klinkt de uitspraak toch echt als -Rijk

Grappig, Frits. Mijn oren horen daar de uitspraak die ik verdedig, zeker ook als je luistert naar de verschillende mensen die ‘Verenigd Koninkrijk’ uitspreken.

Ook grappig is dat je het over ‘Forbo’ hebt

Inderdaad bijzonder, Wim. Zouden er naast regionale uitspraakverschillen ook regionale perceptieverschillen bestaan in het horen van klanken? Een Fransman die mijn haan hoort kraaien verstaat niet kukeleku, maar cocorico.
Dit gaat niet meer over rijkrijm. We hebben een nog onaangeroerd thema te pakken.

c.a.
Frits

De meningen lopen uiteen en dat komt volgens mij omdat er twee soorten afbreekregels van toepassing lijken. Enerzijds eentje op basis van woordddelen: koninkrijk = koning + rijk. Op basis van een van de afbreekregels van het Nederlands, breken we af op delen van samenstellingen: koning-rijk / konink-rijk. Maar er is ook een afbreekregel die zegt dat er zoveel mogelijk medeklinkers naar de volgende lettergreep gaan: konin-krijk.De k is ingevoegd vanwege het fonologisch gemak: het spreekt wat makkelijker uit met zo;n k ertussen. Als je op de klank afgaat, zou die k bij de volgende lettergreep horen. Afbreektechnisch geven we de voorkeur aan de eerste regel en zo moet het woord dus ook worden afgebroken. Klankmatig zou je die k aan de volgende lettergreep plakken: krijk.

Interessante uitleg, Jaap. Dus jij zegt HONIN-KRAAT en KETTIN-KREACTIE en KLEDIN-KREK..

c.a.
Frits

Uiteraard zeg ik geen honingkraat. Ik refereer aan het artikel dat Wim aanhaalt waarin uitgelegd wordt waarom er een k in koniningrijk is ingevoerd. Die k is erin geslopen omdat dat gemakkelijk praat, fonologisch gemak, dan hoef je bij wijze van spreken je tong en je kaak niet sprongsgewijs te bewegen tijdens het praten. Bij honingraat is dat blijkbaar niet gebeurd in het verleden en ik spreek dat ook niet zo uit. Bij koningrijk en koninglijk is dat blijkbaar in het verleden wel gebeurd en zo hebben we dat allemaal leren uitspreken. Als je de afbreekregel van het afbreken op delen van samenstellingen buiten werking zou zetten, blijft de regel van het maximaal aantal klinkers naar de volgende lettergreep over. En met maximaal wordt bedoeld: maximaal mogelijk zolang het goed uitspreekbaar blijft. Dus in dit geval koning-krijk en geen koni-ngkrijk, want die laatste is niet uit te spreken
Groet,
Jaap