De wereld baadt in een bevrijdend licht.
De mensen om me heen zijn mooi en lief.
De hemel gaat vannacht voor één keer open.

Er is geen plaats voor leed of ongerief.
Ik krijg waarop ik nauwelijks durfde hopen:
een tijdelijk gevoel van eeuwigheid.

Ik weet het wel: geluk kun je niet kopen.
Straks ben ik deze geestestoestand kwijt.
Toch heeft de drank geweldig werk verricht.

Ik vrees de roze vuist der dageraad,
die morgen vroeg mijn hersenpan inslaat.

Dag Niels,

Wat bedoel je met : roze vuist?

Ik snap dat de kater om de hoek komt maar ik vind "roze" zo lief.

groet,
Hanny

Hanny, het is niet leuk om je eigen werk te moeten uitleggen.
De dageraad wordt vaak met een epitheton ornans 'roosvingering' genoemd. 'Dat roos' slaat op de kleur roze. In het geval van Niels zal die dageraad niet uit roze vingers bestaan maar uit een kater die hem met een roze vuist genadeloos neerslaat.

Het was maar een vraag over een woord Frits

Ik heb niet gevraagd om de uitleg van het gedicht. Ik ken de naam Aurora maar had nog nooit gehoord van roosvingerig dus ook niet van de daaruit afgeleide "roze vuist".

groet,
Hanny

Frits, ik had het niet beter kunnen zeggen.
Alleen ken ik het als rosevingerig (van school), wat in de huidige spelling rozevingerig zou moeten zijn.

Google levert het volgende aantal resultaten op:
roosvingerig 130
rozenvingerig 145
rosevingerig 1
rozevingerig 237

Kortom, er zijn verschillende spellingswijzen in omloop en erg populair is het woord niet.


Hanny, je hebt gelijk dat het zonder enige voorkennis wel lief klinkt. Ik hoop dat uit de context blijkt dat het niet zo lief bedoeld is.

Wat aan te merken valt, Niels, is dat de klemtoon van 'inslaat', het laatste woord, op 'in' ligt waardoor het woord niet voluit rijmt op 'dageraad'. Als je wilt moet dat op te lossen zijn.

Frits, ik zie geen probleem

dageraad,
pan inslaat.

Maar ik heb eigenlijk het gevoel dat ik dit eerder van Niels heb gelezen.

Dan nog eens goed kijken, Bas: de klemtoon bij Inslaat ligt op IN. En dat rijmt niet op RAAD, ook niet als je er PAN voor zet.

Bas Boekelo schreef : Frits Criens schreef :
Ik zou het jammer vinden als hiermee de discussie zou eindigen.
Er valt m.i. hier toch wel iets meer over te zeggen

“die morgen vroeg mijn hersenpan inslaat”

Ik zie het bewuste rijm hier als een toegepaste kunstgreep.
Door de plaats in het metrum (onbeklemtoond) achter een sterk beklemtoonde lettergreep verliest de nadruk op ”ïn” uit het werkwoord inslaan hier veel van haar oorspronkelijke kracht.
Voor vele, en zeker niet de minste, light verse dichters leidt het toepassen hiervan tot een voor hen goed of een in ieder geval voor hen aanvaardbaar rijm.

Ter vergelijking twee regels uit een (bekend) gedicht van Driek van Wissen (de plantsoenarbeider spreekt):

Nee, mijn humeur wordt in de herfsttijd slecht.
Als Moedertje Natuur haar kleed aflegt

Als je wilt moet dat op te lossen zijn.

Hiermee sloot ik mijn opmerking af over het gesignaleerde rijmprobleem. En met dat 'wilt' gaf ik al aan dat het niet voor iedereen een kwestie is van 'moeten', hoewel ik me dat zelf wel zou opleggen. Als een ander wat rekkelijker wil zijn, is dat zijn keuze. Driek rijmde bv. ook 'heden' op 'mede', wat andere plezierdichters per se afwijzen. Ik bracht de kwestie hier naar voren omdat ik niet wist of Niels een en ander had gesignaleerd, terwijl ik hem uit zijn werk ken als iemand die graag precies is.

N.B. Wat jij 'kunstgreep' noemt, Remko, is in feite niks anders dan een fout wegredeneren naar het gewenste resultaat, een fenomeen dat je ook heel vaak ziet bij de beklemtoning van het zeslettergreepwoord in een ollekebolleke. Let wel, dit is een persoonlijke observatie voor wat deze waard is.

Ik vind inslaat detoneren. En roze ook.

Frits Criens schreef : Hier ben ik het helemaal met je eens, Frits.

Frits Criens schreef : Wat ik een “kunstgreep” noemde is in feite niets anders dan wat Jaap Bakker in zijn Rijmhandboek klemtoonverschuiving noemt. (blz. 146-147 in het hoofdstukje Rijmacrobatiek)
Specifiek de voorbeelden die hij aanhaalt bij een gedicht van J. Slauerhoff

Beneden karren raatlen, kranen kreunen,
Hier is het stil, terwijl alleen gitaren
Een oude fado traag en droef opdreunen,
En of karvelen weer de Taag opvaren.

Met het commentaar van J.B. :
“Het woord ‘Taag’ trekt het accent naar zich toe, de lettergreep ‘op’ krijgt minder nadruk, en er ontstaat een keurig volrijm: gitáren / de Táág opváren. De voorlaatste regel verloopt volgens hetzelfde patroon, maar daar heeft de klemtoonverschuiving minder succes omdat het woord ‘droef’ te weinig nadruk heeft. Als er had gestaan ‘Bedroefd een oude melodie opdreunen’, dan was de truc wel gelukt”.

Dan nog eens goed kijken, Bas: de klemtoon bij Inslaat ligt op IN.

En dat ben ik dus niet met je eens, Frits. Ik zeg niet ‘Dan moet ik een ruit inslaan’, maar ‘dan moet ik een ruit inslaan’.
die morgen vroeg mijn hersenpan inslaat. Lees ik ook niet als
die morgenvroeg mijn hersenpan inslaat.
Terwijl ik mijn antwoord bedenk, is Remko me voor. Tot zover dus.

Wat ik een “kunstgreep” noemde is in feite niets anders dan wat Jaap Bakker in zijn Rijmhandboek klemtoonverschuiving noemt. (blz. 146-147 in het hoofdstukje Rijmacrobatiek)

Kunstgreep? nou, misschien wel, maar wel één die werkt.

Citaat: ‘dan moet ik een ruit inslaan’
Dat 'ruit' een klemtoon krijgt staat niet ter discussie, Bas. Het gaat over de klemtoon van 'inslaan'. Die ligt volgens Van Dale op IN. Dat betekent formeel dat de laatste 2 regels van het vers hierboven niet rijmen. Dat er dichters zijn die dat via een kunstgreep alsnog laten doen, is hun goed recht. Net als het jouw goed recht is om je onwrikbare standpunten in vormkwesties ook een keer terzijde te schijven. Ik heb beweerd dat ik dat voor mezelf in dit voorbeeld niet zou doen. Dat is alles. Met al deze scherpslijperij zouden we vergeten dat Niels gewoon een mooi Elftal heeft geschreven.

Tjonge, wat een consternatie.
Allen hartelijk dank voor de bijdragen.

De laatste regel lijkt me een prima jambe. Ik vind het zelfs niet rekkelijk; volgens mij leidt het op geen enkele manier tot een onnatuurlijke klemtoon.
Als ik in deze zin INslaat zou zeggen, dan moet er voor mijn gevoel een tweede zin komen met UITslaat, AFslaat of OPslaat; een tegenstelling met INslaat dus.
Ik ben blij dat Frits het opmerkt, want eigenlijk is het best opmerkelijk.
Ik wil Remko bedanken voor de achtergrondinformatie.

Bas, je zegt dat je dit eerder gelezen hebt.
Bedoel het hele gedicht? In dat geval is mijn administratie niet op orde.
Of bedoel je een bepaalde wending? Een soort zelfplagiaat?

Inge, waarom detoneert roze?

Het oxymoron "roze vuist" vind ik niet passen bij de flinke kater die geschetst wordt. Roze is een zachte babykleur die ik eerder met een knuistje dan een vuist associeer. En evenmin met het "inslaan" van de hersenpan. Nou hou ik best van die stijlfiguur mits die functioneel is. Overigens heeft INslaan naar mijn gevoel meer kracht dan inSLAAN.

Nog een kleine toevoeging, Niels, bij mijn reactie op Nacht.
Als er ipv 'roze' 'rood' zou staan, zou ik het geslaagder vinden, omdat je dan ook refereert aan ochtendrood, de oude voorspeller van regen in de sloot. Ik vind 'roze' hier gewoon erg gekunsteld.
Over het verschil tussen INslaan en inSLAAN: in het gezicht SLAAN klinkt veel minder ernstig dan het gezicht INslaan.

Bas, je zegt dat je dit eerder gelezen hebt.

Niels, ik heb geen idee. Misschien herken ik iets in je stijl. Mooi toch?

Ja Bas, dat is inderdaad mooi.