Bovenste beste forumleden,

Dan is hier de nieuwe bakopdracht, nummer 64. Het is er een geworden waarbij vorm en inhoud tot eenheid zijn gesmeed, beide passen bij zowel onze eigen bodem als de huidige trend van duurzaamheid. Poëzie met een geschikte (vers)voetafdruk.

Het onderwerp is de aardappel, zoals jullie allemaal ongetwijfeld weten de Solanum tuberosum. Volgens Van Gogh was dit cultuurgewas vaak het hoofdmaal bij Noord-Brabantse boerenfamilies in de 19de eeuw. Deze knol gedijt uitstekend op Neerlands klei- en zandgrond, hoeft niet geïmporteerd te worden en kan land en lucht dus niet vervuilen.

De gekozen vorm is eveneens Hollands, eigenlijk Limburgs, want het wordt deze keer het douzijn, een twaalfregelig gedicht, bedacht door niemand minder dan onze Frits Criens. Het is een elegante vorm waarmee de vaak als volks en platvloers betitelde knol eindelijk poëtische allure kan krijgen. Kortom, een sierlijk gevormde schaal om de aardappel met flair in te presenteren. De eerste strofe ervan wordt ook nog eens fraai in de tweede gespiegeld. Na de dichterlijke reflectie geeft het distichon ruimte voor een puntige afsluiter, een uitstekende gelegenheid om te tonen dat jullie meer pretentie bezitten dan iemand van de gestampte pot. Ten overvloede: inzending is voorbehouden aan leden van Het vrije vers.

Voorwaarde is dat deze knol centraal staat. Het kan een ode of hekelvers zijn voor een bepaald soort aardappel, het mag over smeuïge aardappelkroketjes, goudgele frites, krokante chips gaan, het mag zout en zoet en zelfs een recept zijn! Laat je fantasie binnen deze beperkingen explosief als een pieper zijn!

Met grote interesse kijk ik uit naar jullie gedichten.
Veel inspiratie toegewenst!
Inge



Info
De deadline is 1 november, de laatste inzenddag dus 31 oktober. De Liefde was royaal bij het aantal toegestane inzendingen, ik echter verlang niet meer dan één gedicht per persoon. Dat vormt voor jullie een nuttige oefening om te leren schiften bij eigen maaksels wanneer je meedingt aan poëziewedstrijden. Dat het voor mij minder werk betekent, neem ik, zij het dan met de nodige moeite, op de koop toe.

Nieuw is dat degene die in mijn ogen het meest geslaagde aardappelgedicht schrijft, een (desgewenst gesigneerde) bundel van mij krijgt toegestuurd! Hij of zij mag kiezen uit een drietal: Lichte en bonte gedichten (2015), Vers gekruid (2020) of de serieuze bundel Idioom van geluk (2016).

Formele eigenschappen
Het douzijn is een twaalfregelig gedicht bestaande uit twee vijfregelige strofen en een distichon. Metrum: jambische pentameter, rijmschema: abaab babba cc. Op onze site zijn veertien douzijnen te vinden. Een welklinkend voorbeeld van de bedenker van het douzijn is 'Afvalrace'.

Vandaag kwam ik mijn ex op fitness tegen
Het eerste weerzien sinds een jaar of tien
Zij was niet echt tot een gesprek genegen
Haar nieuwtjes waren hopeloos belegen
En zij was erg afwezig bovendien

Haar huid leek een gedroogde appelsien
En had een vale lijkenkleur gekregen
Van ronde vormen was niets meer te zien
Was zij intussen ernstig ziek misschien
Hoeveel, vroeg ik me af, zou zij nog wegen

Ze leek wel terminaal, de arme stakker
Maar zei, toen ik dat vroeg: Ik sonjabakker

Frits Criens, uit De Tweede Ronde, zomer 2007

Van broccoliblouse tot bietkini

Zij sprak zich uit als felle veganist
Ook in haar werk als roemrijk couturier:
"Die Lady Gaga was destijds beslist
In vlees gekleed een stuitende sadist
Zelfs leren schoenen vind ik niet okay"

Zij deed aan al dat dierenleed niet mee
Maar toonde zich met groenten een stilist:
Haar tuinboontopje bleek een topidee
Die kooltrui ook, met mouwen van taugé
Haar paksoipak was prachtig, onbetwist

Maar echt van ongekende wereldklasse
Dat waren toch haar fraaie piepersjassen



copilot

Wat mooi, Inge dat je deze elegante versvorm in de etalage zet. Het thema van de uitdaging dat je eraan koppelt, de aardappel, is al net zo mooi.

Groetjes,
Frits

Bintje

ik bleef bij Milva ondanks haar gejen
en bracht haar alles na, geschild, met sprintje
ook klaagzang-Laura kreeg nu ik beken
me in haar snelkookwellen aan de ren
en Lilly mocht als dramakruim een lintje

na al die rare piepers zag ik Bintje
waardoor ik ouderwets afwezig ben
haar gladde huid, die vrolijkheid, dat tintje
we zijn gelukkig saam, ze draagt ons kindje
en vindt mijn eeuwig dromen heerlijk zen

wanneer ik in ons huis van twijgen mijmer
dweept Bintje boterzacht: ‘mijn Eigenheimer!’

Bron: pxhere.com


PATATJE

Een meisje in een snackbar dicht bij Ede
Zei: ‘Geen patatje oorlog, Ome Piet!’
Die term is ook bepaald niet onomstreden
En ja, zo’n kind heeft hiervoor alle reden
Met wat ze op de televisie ziet

Dus ook tomatenketchup wil ze niet
Die had ze heel haar leven al gemeden
En curry was ook nooit haar favoriet
Dan zegt ze: ‘Ach, ik hoef niks op mijn friet,
Ik noem dat voortaan een patatje vrede’

Oom Piet, hij wordt er vast gelukkig van
Dat hij wat minder oorlog voeren kan

Een aardappeltragedie*

Het najaar kwam, de herfst was mooi, maar koud
De morgenstond had net de lucht verkleurd
Op onze bedjes scheen het zonnegoud
Ons loof werd zacht met ochtendmist bedauwd
Toen is er iets verschrikkelijks gebeurd

Een slagveld, alles was met klei besmeurd
De boer had met zijn ploeg het land verbouwd
Ik heb sindsdien van niemand iets bespeurd
En om mijn medepiepers flink getreurd
Dat doe je, als je niemand overhoudt

Nu zit ik, bij de nieuwe ochtendstond
Hier als vergeten groente in de grond

* Na inleveren kreeg ik twijfels over dit vers. Ik heb gewacht tot de inzenddatum verstreken was en toen de titel en het distichon ná het juryberaad gewijzigd.

Titel was: Vergeten groente

Distichon was:
Nu zit ik in m´n eentje in de grond
En wordt bemest met liters kippenstront

Chef's passie

La Belle de Fontenay is de portée
Men leert van jongs af aan: 'Hun wil is wet'
Je spreekt hen aan met meesteres sensei
Het best ga je met al hun wensen mee
En toont geen enkel teken van verzet

Je weet nooit zeker of je het wel redt
En zit verbazend snel in de puree
Je eindigt soms met een patatje met
Krokanter met een aardappelkroket
Of overladen met een gratiné

Geen kik, geen snik, geen tranen van verdriet
Ze lijden stil want piepers zijn het niet

Misschien zou je nog eens naar het rijmschema kunnen kijken, Peter.
John, volgens zit er rijkrijm in je vers.

Groetjes,
Frits

Dank voor de tip, Frits. Is aan gewerkt.

Promo

De aardappel, van oorsprong een exoot
Hoeft zich in ons land zeker niet te deizen
Hij oogt misschien als een mislukte kroot
Maar is als basisvoedsel, net als brood
Om zijn veelzijdigheid met recht te prijzen

In hutten, rijtjeshuizen en paleizen
Driesterrenrestaurants of tables d'hôte
Wordt hij verwerkt in smakelijke spijzen
Met liefde blijf ik hem mijn eer bewijzen
Dus logisch dat ik hem hier graag promoot

Het liefste nuttig ik hem geserveerd
In pure wodka, fijn gedistilleerd


Frits Criens

Overvloed

Dit voorjaar bracht een overvloed aan regen:
het water stond in plassen op het land.
Dat kwam de boer behoorlijk ongelegen,
want zijn gewassen kunnen daar niet tegen.
Hij wou haast dat hij rijst had aangeplant.

Zijn tractor wachtte werkloos aan de kant
totdat de waterpeilen niet meer stegen.
Dit jaar geen oogsten met een gouden rand;
hij hield slechts minikrieltjes in zijn hand –
niet alles wat van boven komt, is zegen.

Geen Eigenheimer, Bintje of Santé;
de boer zit daardoor diep in de puree.

Kruimig

Valt een gekookte pieper uit elkaar,
dan wordt dat type aangeduid als kruimig.
Geschikt voor stamppot, dat is zonneklaar.
Al heeft hij zijn verdiensten weliswaar,
mij is hij in het algemeen te luimig.

Wanneer hij kookt, dan is dat zeer onstuimig
en dat alleen al vind ik een bezwaar.
Het wateroppervlak ziedt woest en schuimig.
Het afgegoten vocht is ronduit fluimig.
En dan rijst nog de vraag: is hij wel gaar?

De ideale pieper blijft intact
totdat hij door een vork wordt fijngeprakt.

Gedurende het jaarlijkse convent,
alwaar men over leden zal besluiten,
ontstaat er spoedig heibel in de tent.
Het twistpunt is men lang en breed gewend:
Wie hoort erbij en wie valt er dan buiten?

De Opperdoezer is weer niet te stuiten.
Hij schreef ooit zelf het ledenreglement.
De Eersteling kan naar zijn stemrecht fluiten,
want veel te jong, maar net nog uit de kluiten.
Elk ander ras wordt na beraad erkend.

Alleen de zoete pieper werd geweerd,
want rasvermenging dat was echt verkeerd.

KNOLLEKEBOLLEKE

Precies uitsluitend in een bakvers voeren
lofzangen op patat de boventoon
bij rijmelaars die luchtig ouwehoeren
en halvelings gemoed en geest beroeren
rond schatjes van patatjes als icoon.

Als zegen voor een simpel eetpatroon
ontdaan van culinaire heksentoeren
blijft ‘t ordinair gewone bintje ofschoon
slechts werkmanskost een parel aan de kroon
op ‘t palmares van de kartoffelboeren.

Vivat ‘t gekookt patatje in zijn jakje
die in mijn moerstaal doorgaat voor “kazakje”.

p.s. De eerste lijn kan meer algemeen ook gelezen worden als:
Soms in een kreupelachig versje voeren
lofzangen….

Vichysoisse

Mijn liefste was van huis dus ik zou koken
De kinderschaar zweeg mokkend voor zich heen
Beducht op al wat stonk of zwart ging roken
In mij was reeds een Franse chef ontloken
Ik gaarde heel mijn messenset bijeen

De piepers bleken harder nog dan steen
Een ui leek uit een mestvaalt opgedoken
En preien meurden als een Brabants veen
Mijn visbouillon trok tranen, ongemeen
De blender was op drie plaatsen gebroken

Gejoel, geschamper, huizenhoog verdriet
Dus naar de hoek voor hamburgers met friet

Aardappeleters

Van Gogh heeft in een groezig groepsportret
zijn vijf agrariërs gehuld in duister
en rond een schaal met aardappels gezet.
Was het voor hem zijn artistiek brevet,
het gaf zijn kunst niet de begeerde luister.

Hoe dat ook zijn mag, voor de kenners huist er
een loflied in op hoe de boer zich redt
met louter erpels en gedwee gefluister.
Ze stellen vast dat zoiets nooit meer juister
of raker is geschetst, in elk facet.

En nu? Is er een boer die niet snel zwicht
voor vette frietjes onder neonlicht?

Beoordeling Aardappeldouzijnen

Een rijke en kwalitatief uitstekende oogst van een dozijn douzijnen bracht deze opdracht voort! Dank voor jullie inzendingen! De vruchtbare en humusrijke grond van Het vrije vers heeft zich niet onbetuigd gelaten! Ik heb geen rijk en schrikkelrijm kunnen bespeuren, het aantal voeten klopte, het metrum bij (bijna) iedereen. Verrassend zijn de diverse invalshoeken, ik heb de inzendingen met genoegen verorberd! Hier mijn beknopte leeservaring.

Maarten van Petersen serveerde zijn douzijn als eerste. Hoogst origineel met geestige vondsten als: broccoliblouse, bietkini, kooltrui, paksoipak, topidee van een tuinboontop. Hier is een dichter aan het woord die blaakt van creativiteit. Bravo!

Ook het vers van René Turk is oorspronkelijk. Aardappels worden door hem als geliefden voorgesteld. Klaagzang-Laura heeft ‘snelkookwellen’ en net als in de realiteit is er een heerlijke ‘dramakruim’, Lilly genaamd. Het vertrouwde, boterzacht dwepende bintje heeft zelfs kroost gebaard. Geestig dat aardappels vrouwennamen hebben! Wat ik ietwat verwarrend vind, is dat in de eerste regel wordt gezegd dat hij bij Milva bleef, terwijl hij na de eerste strofe blijkbaar bij bintje is gebleven. De opbouw van het vers had dus helderder gekund.

Peter de Liefde’s klinkende vers heeft eveneens een originele invalshoek. Hij vervangt, simple comme bonjour, het patatje oorlog door een patatje vrede. Het wereldnieuws volgend, denk ik: is er een relevanter onderwerp? Zeer sympathieke invalshoek met een Ome Piet en een meisje. Erachter schuilt een parallelle wereld van kommer en kwel.

Bij de eerste vier regels van Jan-Willem Goedhart denk je als lezer: wat een welluidend en melancholisch herfstgedicht. Meteen daarna doemt de werkelijkheid, waarmee het inspeelt op de actualiteit. Het vers heeft vanzelfsprekend een bittere nasmaak. Goed om te lezen dat het een altruïstische aardappel is, niet slechts rouwend om zijn eigen lot, maar ook om dat van zijn soortgenoten. Het douzijn zet het begrip ‘vergeten groente’ in een nieuw licht.

John de Rooy laat me kennismaken met de mij onbekende Belle de Fontenay. Kennelijk is dit een chique variëteit aardappel die de naam ‘pieper’ met dédain beziet. Leuk, die rangen en standen op het aardappelveld! Bij het eindrijm van r 1 en 3 zet ik een vraagteken. De wisseling van de persoonlijke voornaamwoorden vermindert helaas de lezersvriendelijkheid van ‘Chef’s passie’.

Frits Criens schreef, zoals te verwachten viel, een perfect en klankrijk douzijn. Aanvankelijk lijkt het op een promo voor de aardappel, maar in het distichon blijkt het eveneens, of toch vooral, voor de wodka te zijn. Het slot vormt een geslaagde clou na inhoudelijk sterk opgebouwde strofen.

Christian Goijaarts heeft zich, evenals Peter, laten inspireren door de onvoorspelbare weersomstandigheden. Een actueel onderwerp! Met een humoristisch en toepasselijk slot, passend bij de woordspeligheid die veel van zijn gedichten kenmerkt! Misschien ligt ‘in de puree’ bij de aardappels wat te veel vcoor de hand?

Niels Blomberg trakteert ons op een persoonlijke ontboezeming. Kennelijk heeft hij vaak aardappels gekookt en het proces daarvan met onderzoekende tevens poëtische blik gevolgd. Smakelijk vers van iemand van calvinistische signatuur die vindt dat een aardappel niet fluimig en luimig (aangenaam ouderwetsig woord) mag zijn.

Han Marinus introduceert een patattenconvent, een vermakelijke inventie. In zijn douzijn geeft hij er blijk van een gourmet te zijn want hij noemt de Opperdoezer, die bekend staat als een delicatesse. Deze ambachtelijke ronde heeft kennelijk veel invloed op het convent want zoete piepers worden geweerd. Het doet denken aan de ‘ruimhartige’ dogma’s van de curie en aan een speficieke politieke partij van de koudste, platste grond.

Paul bedacht als titel een humoristische naam voor de aardappel: knollekebolleke. Metrisch is het douzijn helaas niet vlekkeloos, maar als ik het goed begrijp, hoeft dat van deze zuiderbuur ook niet altijd. Door de enjambementen leest het vers niet prettig. Maar zijn distichon herbergt wel een fraai Vlaams woord: ‘kazakje’, wat ‘in de schil gekookte aardappel’ betekent, zo leerde Google me.

De dichter in Ben Hooglands douzijn waant zich een eminente Franse kok terwijl de stille, mokkende kinderschaar reeds anders doet vermoeden. Een sterk beeldend gedicht met een stevige constructie naar de chute in het distichon. Heerlijke hyperbolen: de blender op drie plaatsen gebroken, de ui stinkt naar een mestvaalt etc. Triest maar tegelijk kostelijk dat goede bedoelingen vaak zo weinig opleveren, in het bijzonder als de persoon in kwestie zijn culinaire vermogens te hoog inschat. De aloude vraag dringt zich op: what’s in a name…

Hendrikje de Koning koos voor een zeer geslaagde invalshoek door Van Gogh’s beroemde ‘Aardappeleters’ in haar gedicht de hoofdrol te schenken. Die optiek past uitstekend bij de Nederlandse bodem waaruit deze 64ste bakopdracht ontsprong. De twee strofen vormen een zeer geslaagde schets van het leven in Van Gogh's dagenl In het distichon wordt een schitterend en tot denken stimulerend contrast gegeven met het leven van toen en nu, zo’n 140 jaar later waar haast in elke straat vette friet lonkt. Gelukkig geen moralistische aanklacht tegen ongezonde maaltijden en obesitas; de tijd van de domineespoëzie als de Genestet en Tollens ligt uiteraard ver achter ons. De impact van haar gedicht vindt vanzelf zijn weg bij de receptie in het hoofd van de lezer.

Het is niet makkelijk om uit zoveel kwaliteit de beste te kiezen. Vijf stuks springen er naar mijn smaak uit en wel die van Maarten, Frits, Niels, Ben en Hendrikje. Dat van Maarten is verreweg het origineelst. Een minpunt vormt dat de aardappel pas in het distichon de kop opsteekt; zijn vers gaat eigenlijk over veganistische kleding. Voor iemand die zo blaakt van creativiteit zal het best moeilijk zijn om de grenzen van een opdracht te bewaken. Frits’ douzijn klinkt als een klok, maar clous met sterke drank vormen in het lichtvoetige genre al te vaak aangestampte paden. Bens inzending is erg geestig, echter visbouillon gebruiken voor een vichysoisse? Een futiliteit in de poezie, dat moet kippenbouillon zijn. (Ik neem aan dat je die 'culinaire blunder'niet opzettelijk hebt gemaakt…) Niels preoccupatie met de aardappel is komisch, maar het dichterlijk brevet van Hendrikje, al is dit aanzienlijk minder amusant dan zijn kruimige luim en Bens koude soep, kan mij inhoudelijk net iets meer bekoren.

Daarmee wijs ik Hendrikje aan als winnaar van deze bakwedstrijd.
Van harte gefeliciteerd, Hendrikje!
Aan jou de eer om een nieuwe bakopdracht, nummer 65, te verzinnen.
Ik hoor graag welke van mijn bundels ik waar naar toe kan sturen!
Mocht je prijs stellen op mijn handtekening – waarop Maarten in Emmen trouwens geshockeerd reageerde – dan kan dat.

Als slot mijn eigen aardappelgebak, geïnspireerd door de beroemde klassieker van J.C. Bloem.

Aardappel

Die knol is voor tevredenen of legen!
Is er banaler voedsel in ons land?
Wie heeft die kost nou nooit op bord gekregen?
De meesten zijn die smaak allang ontstegen
Berichtte onlangs zelfs een ochtendkrant

De nasmaak lijkt vooral op kleiïg zand
Qua koolhydraten is het ook geen zegen
Er is zoveel gezonders onderhand
En tegen dikmakers zijn wij gekant
Dus ja, er is op aardappels véél tegen

Dit overdacht ik, lopend door mijn stad,
Domweg bezweken voor een zak patat

© Inge Boulonois

Dank Inge!

Wat een leuke ronde was dit. Ik heb genoten van alle ingediende verzen, niet in het minst van die van jou, Inge. Ook fijn om het jurierapport te lezen. Je stipte aspecten aan die totaal langs me heen waren gegaan.

Met deze eerste plaats ben ik, denk ik, echt weer helemaal terug van weggeweest op het forum

Ik ga nadenken over afbakvers 65. Tot binnenkort ...!

Inge, ik heb al je bundels al. Mag ik de prijs doorgeven aan een van de andere genomineerden?

Bedankt voor de leuke opdracht (ik had nog nooit een douzijn gemaakt) en het mooie juryrapport, Inge.

Hendrikje, van harte gefeliciteerd! Een mooie terugkeer op het forum zo!