Het thema van dit afbakvers is POSTBODE.

Het gedicht dient te bestaan uit kwatrijnen met rijmschema aaab. Er zijn diverse versvormen op basis van dit rijmschema, maar een overkoepelende naam heb ik niet kunnen vinden.
Wel stuitte ik op een artikel dat dit fenomeen aanduidde als staartrijm. Dus besloot ik aaab staartkwatrijn te noemen. De laatste regel is dan de staartregel en alle andere de kopregels.

De staartregels rijmen op elkaar (dat is namelijk de definitie van staartrijm) en en wel op 2 manieren:

• Staartoctaaf: rijmklanken komen terug in 2 staartregels: aaab cccb ddde fffe … of ook aaabcccb dddefffe …
• Staartkwatrijnresem: er is één rijmklank voor alle staartregels: aaab cccb dddb eeeb …
  (Het woord resem vond in op synoniemen.net. Ik vond serie, reeks, ketting allemaal te afgezaagd. Dit (mij onbekende) woord schijnt in de Zuidelijke Nederlanden meer in zwang te zijn.)

Het metrum is vrij, MAAR

• het verdient wel aanbeveling om het kort te houden. Om een of andere reden gedijt het staartkwatrijn goed bij regels met 8 of minder lettergrepen.
• Als je regels met meer dat 8 lettergrepen gebruikt, dan bewonder ik je eigenwijsheid, maar niet per se je gedicht.
• Alle staartregels hebben evenveel lettergrepen.
• Alle kopregels hebben evenveel lettergrepen.
• Het is een goede gewoonte om de staartregels korter te maken dan de kopregels. Dat kan door over te gaan van vrouwelijk op mannelijk rijm, maar ook door minder versvoeten te gebruiken.

En verder:

• 3 gedichten per persoon
• De deadline is vrijdag 18 april 23:59

Ter inspiratie volgt hieronder een rondje langs de versvormen die voldoen aan bovenstaande eisen.
Ik wens jullie alvast veel dichtplezier.

Deze bijdrage bevat ter inspiratie links naar gedichten met een bruikbaar rijmschema.
Ik heb hem in stukken moeten knippen, omdat ik het maximum aantal links per bijdrage overschreed.

Maar eerst iets over de naam. Googelend op aaab stuitte ik op de wikipediapagina over “tail rhyme”, die begint met een staartoctaaf. Ik vroeg mij af of “staartrijm” bestond. Encyclo verwees mij naar dbnl.org.

Frans Woortmeijer heeft twee staartkwatrijnen in de aanbieding.
De eerste is opmerkelijk, want hiervan heeft Frans de naam zelf verzonnen. De “Ben” is gebaseerd op een trocheïsch staartoctaaf van Ben Hoogland. Alle regels hebben 4 versvoeten. De kopregels hebben vrouwelijke rijm (8 lettergrepen) en de staartregels mannelijk rijm (7 lettergrepen).
Ben Hoogland heeft aangegeven geïnspireerd te zijn door Lennaert Nijgh. Sinds kort is diens “Vrijgezel” te lezen op dbnl.org.
Wie liever luistert naar Boudewijn de Groot kan terecht op Youtube

Verder heeft Frans een helix in de aanbieding, een anapestische staartkwatrijnresem. De kopregels bevatten 2 anapesten, dus 6 lettergrepen. De staartregel bevat 4 lettergrepen; volgens Frans zijn het 2 trocheeën, volgens mij een anapest plus een onbeklemtoonde lettergreep.

Als zowel trocheus als anapest bruikbaar zijn in een staartkwatrijn, dan zijn de andere versmaten dat ook. Een bijzonder voorbeeld van een jambisch staartkwatrijn is het lied “Oren” van Drs.P. De regels bevatten respectievelijk 7 en 6 lettergrepen.
Dit metrum lijkt me bruikbaar voor dit afbakvers, maar het rijmschema minder: de 10 kwatrijnen hebben slechts 3 rijmklanken: 8 keer aaab en 2 keer aaac. Bij de 30 rijmklanken a is wel enig rijkrijm, maar daar staat veel moois tegenover. Op youtube vind je de tekst:

Tot slot wat buitenlandse vormen. Jaap van der Born beschrijft in zijn “Reis om de wereld in 80 versvormen” de utendi of tenzi, die populair is in het Swahili. Alle regels hebben 8 lettergrepen, er wordt niet gerept over metrum. Rijkrijm lijkt een pre, en dat is maar goed ook want deze vorm wordt toegepast in gedichten met 1150 strofen.

De violette is een staartrijmresem met resp. 6 en 4 lettergrepen. In veel Engelse versvormdefinities betekent dat een mannelijke jambe met resp. 3 en 2 versvoeten, zoals bij deze.
De kortste versvorm die ik vond, komt uit Wales en heet Rhupunt: alle regels bevatten 4 lettergrepen.

Nogmaals veel rijmplezier.

Bedenksel

Bij lezing krabde ik mij zowaar
tot onder mijn pruik in het haar.
Ik sta stokkestijf van de stress
wat voorligt is geen kattenpis.
Alsnog krijg ik sapperdepie
de kriebels van de theorie
waarbij het breedsprakerig gaat
waarmee’t staartkwatrijn valt of staat.
Ik krijg op het eerste gezicht
voor ‘t afbakken van een gedicht
de gangbare filosofie
slechts moeitevol onder de knie.
Kramikkel -helaas en o wee-
wil stilaan mijn brein niet meer mee.

(desalniettegenstaande geluk met de onderneming gewenst)

Alpha en Omega

Een kind gebaard?
Geboortekaart!
In volle vaart
bezorgd door (u moet namelijk weten dat ik geheel tegen de zin van mijn ouders die in mij een hartchirurg zagen, heb gekozen voor het beroep van postbode, omdat ik graag buiten ben en fiets met zwaar beladen fietstassen) mij.

Een dode vrouw?
Een blijk van rouw
bezorg ik gauw.
Dat maakt me (misschien goed om hier wel even te melden dat ik altruïst ben en zeker geen sadist en het dus niet leuk vind als mensen sterven, bijvoorbeeld door een ongeluk met hun Tesla al denk ik dan wel: serieus? Jij in een Tesla? maar ik blijf daar dan niet in hangen en cijfer mezelf liever helemaal weg en concentreer me volledig op de zorg voor de nabestaanden bijvoorbeeld door het door de brievenbus gooien van allerlei al dan niet ter zake doende post) blij.

Onbeantwoord

Als postbode brengt hij haar brieven
En tal van formele missieven
Of post van haar ex vol met grieven
Hij klaart zonder klagen zijn klus

Wat ziet zij hem graag 's ochtends komen
Haar plek bij de deur ingenomen
Zijn volle zak vult al haar dromen
Een knoert van een crush heeft ze dus

Ze straalt en haar mondhoeken krullen
Als hij weer haar gleufje komt vullen
Haar hartstocht valt niet te verhullen
Wat smacht zij naar ooit eens een kus

Nooit liet hij zijn tegenzin blijken
Maar werkt nu in andere wijken
Je ziet haar steeds droeviger kijken
Zij wacht nu nog steeds bij de bus




copilot

Hoi Niels, het thema is postbode, maar dat hoeft niet te betekenen dat dat woord daadwerkelijk in het gedicht terugkomt, toch?

Dag Han,
Goede vraag. Nee, dat hoeft niet, zolang maar duidelijk wordt dat het om een postbode gaat.
Groeten
Niels

De Postbode

Hij doet al heel wat jaartjes mee
Bij Pé-Té-Té en Té-en-Té
Ging ook met Post-En-El in zee
Men kon op hem vertrouwen

Herinnert zich het telegram
Waarmee hij aan de voordeur kwam
Zijn pet beleefd in handen nam
Nu moet hij pakjes sjouwen

‘Het ergste’, brandt hij bitter los
‘Nog steeds noemt men mij Tante Pos’

De liefdesbrief

Nooit eerder had ik haar gezien.
Ze woonde plots op nummer tien.
Zocht zij een nieuwe vriend misschien?
Ik schreef een mooie brief.

Verlangend naar een warme kus
deed ik die in haar brievenbus.
Met bibberende handen dus,
want ik had haar zo lief.

De dag daarna keek zij niet blij.
Ze weigerde een date met mij.
Zo’n brief, hoe kwam ik dáár nu bij?
Zoiets gaf toch geen pas?

Met haar bevriend, wat dácht ik wel?
Dat alles ging haar véél te snel.
Ze concludeerde daarbij fel
dat ik een lastpost was.

De hond

Twee huizen verder woont een hond
die postbodes spontaan verwondt.
Hij bijt het liefst in kuit of kont,
verscheurt daarna de brieven.

Hij springt heel hoog en blaft zich schor.
Het is geen does of labrador.
De schrik van de bezorgsector:
hij heeft zo zijn motieven.

Het ras is een belastingtaks,
die bijten hard en achterbaks.
Hun scherpe tanden leiden straks
tot dubbele tarieven

Een puike post

Ik was jaren postbesteller.
Heel wat meters op de teller.
Niemand liep zijn ronde sneller
stond vermeld in mijn dossier.
Ik was heel vroeg uit de veren,
droeg mijn mooie bodekleren,
ging dan eerst de post sorteren.
’t Heette toen nog PTT.

Och die dorpslui waren aardig,
heel beleefd en best hulpvaardig,
zij het enigszins merkwaardig,
maar ze meenden het niet kwaad.
Doch geen ziel kon destijds lezen,
dus ik was hun hulp in dezen
en zo gold ik daar in wezen
als hun steun en toeverlaat.

En dus las ik elke mare:
blije, nare, mooie, rare.
En dat heb ik al die jaren
steeds met veel plezier gedaan.
Daardoor kwam ik veel te weten
over diepe hartenkreten,
loonbeslag, promoties, veten.
Man het was zo’n mooie baan.

Om u nu een beeld te geven
van mijn postbestellersleven
schilder ik voor u maar even
het toen gangbare tableau.
Steeds de brief bijtijds geopend
en die las ik dan al lopend
en daar stond men wachtend, hopend
en dan ging het pakweg zo:

‘Ik kom thans uw post bestellen
en ik kan u reeds vertellen:
U moet Jan maar even bellen,
want die heeft het zwaar gehad.
Hij is van het dak gegleden,
was toen iets te snel beneden.
Zwaar gebutst aan lijf en leden
moet hij veertien weken plat.’

En daarna bij nummer zeven,
ach wat stond dat mens te beven,
want ze hadden haar geschreven
dat haar moe ontslapen was.
Die had last van leverstenen,
hele zware en gemene,
voor je ’t wist was ze verdwenen
en ze leek nog wel zo kras.

Dan weer door naar Jan de Bakker
en dan zei ik tot die stakker:
‘Even flink zijn, oude makker.
’t Is een blauwe envelop.’
Hij had echt geen cent te makken
en ik zag in hem iets knakken.
Noodlot treft toch steeds de zwakken.
Jan was slechter af dan Job.

Maar bij Jansen op De Dreven
ging men toch iets leuks beleven,
want ze hadden hen geschreven
dat Kees-Jan geboren was.
Ach de eerste van hun eerste,
dat verheugde hen ten zeerste.
O de blijdschap die er heerste!
Deo, Deo gratias!

Verder naar de Korte Poten.
Kees van Dam kocht altijd loten,
meestal had ie misgeschoten,
maar inenen was het raak.
Hij had ruim een ton gewonnen,
is een meubelzaak begonnen,
iets te vlug en onbezonnen
en hij was al gauw de sjaak.

Ach je liep je wel de kloten,
had de blaren op je poten,
maar wat heb ik toch genoten
in mijn tijd bij Tante Pos.
Later kwamen economen
en die hebben zonder schromen
dienstverlening af staan romen
en de klant was zwaar de klos.

In mijn tijd was die nog koning.
Alles bracht je naar zijn woning.
Het is nu een schijnvertoning.
Tjonge wat een grote flop.
Maar ik ga u nu verlaten,
want ik wil nog naar mijn maten.
Lekker over vroeger praten.
Dag meneer ik stap weer op.

Postbodebede

De platgetreden wegen
Met tegenwind en regen
Ik kon er heel  goed tegen
Door striktheid in de leer

Het klimmen van de jaren
Begon me te bezwaren
Er kwamen mitsen, maren
Toch deed ik het maar weer

Er ging iets bij mij knagen
Hoeveel kon ik verdragen
Het simpelweg eens vragen
Een teken van de Heer

Na jaren ging het blijken
U bent niet te bereiken
U moet het maar bekijken
Ik gleuf niet langer meer

MALAWI

je kan de 'Zak van Max‘ hier kopen
met Nederlandse gaten lopen
verrassingszak van filantropen
ik voel een vlaag van nostalgie

ik zie een joch zijn Gullit pronken
een meisje in K3-jurk lonken
de post heeft zijn kostuums geschonken
waardoor ik steeds bezorgers zie

ze briefen over mijn verleden
en kennen al mijn werkzaamheden
een waar bezorger kent je schreden
die weten alles een-twee-drie

Copilot

Posthumaan

Haar kapje is rood
De moeder is groot
De schappen zijn bood
Een rotbestaan

Een harige vent
Doet óf hij haar kent
Je geeft hem geen cent
Mee omgegaan

De vrouw met de pet
Met post of pakket
Die redt het maar net
Geen sprookjesbaan

Ontboezeming

Mijn oren in een envelop
Jij zit daartussen, in mijn kop
Een brief waar ik mijn ziel in stop
Ontvang van mij een flard

Mijn huid komt in een flink pakket
Daaronder zit jij ingebed
Een buik met vlinders als pamflet
Ik wacht op jou met smart

Mijn ogen volgen dan per post
Bij jou geef ik ze flink de kost
Ik ben van duisternis verlost
Verdwenen is het zwart

En dan mijn longen in een doos
Ik hoef ze niet, ben ademloos
Mijn lief ik vind je grandioos
Een vrouw uit vier miljard

Mijn lippen in de brievenbus
Je pakt ze uit en krijgt een kus
Een zoentje voor mijn intimus
Een spetterende start

Mijn brein verstuur ik jou per mail
Het is kapot het denkt teveel
aan jou het allergrootste deel
Jij hebt mijn zijn ontward

Elk stukje brengt mij dichterbij
Ik geef je steeds een deel van mij
Daar geef ik het geheim mee vrij
Dat mij reeds jaren tart

Mijn hoofd, mijn lijf, mijn huid, mijn haar
Je hebt me, zet mij in elkaar
Maar wacht ik ben nog nét niet klaar
Een stukje komt apart

Je bent mijn lief, mijn snoes, mijn mop
Ik ben bezorgd en dat lucht op
Het laatste wat ik bij je drop:
Een pakje van mijn hart

De postbezorger

Het huis lag in de mist verborgen
Waar hij op deze vroege morgen
Een schreiend schrijven moest bezorgen
Een noodkreet van een oude vriend

Hij bracht vanuit een heilig moeten
Geregeld dit soort verre groeten
Dan had hij eerst de hele route
Zorgvuldig vooraf uitgekiend

Ook deze klus wist hij te klaren
Al zat de tocht weer vol gevaren
En werd hij in de loop der jaren
Een beetje gammel en bijziend

Nu mocht hij onderuit gaan zakken
De boel eens stevig onder kakken
En ook een lekker wormpje pakken
Dat had die postduif wel verdiend




copilot

Gezellen

Mijn buurman z'n honden zijn trouwe gezellen
Hij heeft er gewoonlijk niet veel mee te stellen
Hierover valt amper dus iets te vertellen
Je hoort wat gesnuf uit zijn tuin op de hoek

Behalve wanneer hij ze leert apporteren
Dan zie je ze iedere stok retourneren
Ook kunnen ze brieven en pakjes waarderen
Of anders een stuk van de bode z'n broek



chatGPT